Diversiteit is ook culturele verrijking

Woonzorgcentrum Compostela uit Borsbeek zag hoe in 2013 steeds meer mensen van een andere origine solliciteerden op zijn vacatures. Directiemedewerker Annie Coninx werkte daarom een diversiteitsplan uit en ondervond al snel dat die diversiteit staat of valt met de betrokkenheid van iedereen: directie, medewerkers en bewoners. Zij wisten elkaar te verrijken door uitwisseling.

“In de jaren ’90 zagen we ook al een grote instroom van vluchtelingen door de Balkanoorlogen,” vertelt Annie Coninx, “maar vandaag is de diversiteit binnen de diversiteit duidelijk groter. Vandaag zien we meer kandidaten uit landen als Irak, Iran en Afghanistan, maar ook uit Afrika: vooral Congo, Angola en Nigeria. Dat maakt een groot verschil. Niet alleen qua cultuur en taal, maar bijvoorbeeld ook het onderwijsniveau verschilt heel erg van land tot land. Het was dus duidelijk dat we zonder een gericht beleid niet zouden kunnen inzetten op de integratie van die kandidaten op de werkvloer. Gelukkig konden we met behulp van diversiteitsplannen - middelen van de Vlaamse overheid - concrete acties opzetten om van ons diversiteitsbeleid een succes te maken.”

Diversiteitsplan

Het woonzorgcentrum Compostela ging van 23 medewerkers van vreemde origine uit 9 verschillende landen in 2012 naar 41 medewerkers uit 26 verschillende landen vandaag. Op een totaal van 114 medewerkers is dat aanzienlijk. Bovendien zijn 36 medewerkers ouder dan 50, wat nog andere uitdagingen met zich meebrengt.

Annie Coninx: “Diversiteit op de werkvloer gaat breder dan afkomst. Op een event van Verso hebben wij de generatiebril leren kennen. Dat is een techniek waarbij je met een kleine groep collega’s ervaringen uitwisselt. We hebben daar zowel culturele verschillen als verschillen tussen generaties besproken. Dat heeft het wederzijds begrip duidelijk versterkt en de collegialiteit bevorderd.”

Met het diversiteitsplan slaagde het woonzorgcentrum erin om een boost te geven aan het personeel, maar ook aan de bewoners. “Je mag niet vergeten beide groepen te betrekken in dit verhaal. En vergeet ook de sceptici niet”, waarschuwt Annie. “Je hebt altijd mensen die niet de visie van het management delen, zowel onder het personeel, de bewoners als de familieleden. Door projecten op te zetten zoals een multiculturele kennismakingsdag leer je elkaar beter kennen en krijgt iedereen de kans om eens in een andere setting met elkaar te praten. We hebben bijvoorbeeld een modeshow met traditionele klederdracht georganiseerd, waarbij we ook onze Vlaamse trouwkleden nog eens uit de kast hebben gehaald. Het is namelijk belangrijk om ook iets van jezelf te tonen zodat het echt een uitwisseling wordt.”

Uitwisseling

Die interculturele uitwisseling is maar één aspect van een diversiteitsbeleid, maar wel een belangrijk. Het is ook een goed idee om hier een terugkerend verhaal van te maken. Binnen de context van een woonzorgcentrum is bijvoorbeeld een voorstelling van het land van herkomst van een van de medewerkers een gedroomde animatie-activiteit.

Maar je wilt ook stilstaan bij wat er niet goed loopt op de werkvloer. Zo vertelt Annie Coninx over een vrouwelijke collega die door de bewoners als erg nors werd ervaren. Wat bleek nu? In haar thuiscultuur gaat men net heel respectvol om met ouderen. Jongeren worden geacht om pas een oudere aan te spreken nadat men zelf eerst is aangesproken. Wanneer dit misverstand de wereld werd uitgeholpen, verliep de interactie veel beter.

Taalcoaching

Andere pijnpunten zijn iets hardnekkiger. Zo is taalkennis nog voor velen een werkpunt. Wat de dagelijkse interactie op de werkvloer betreft, kan er snel vooruitgang worden geboekt. Meer veeleisende opdrachten zoals rapporten invullen is een ander paar mouwen. Daar blijft de hulp nodig van collega’s die het Nederlands volledig machtig zijn. Dat vraagt dan ook voldoende begrip en collegialiteit van die medewerkers die hier en daar moeten inspringen.

Annie Coninx: “Via Verso hoorden we ook van taalcoaching op de werkvloer. Vandaag maken we veelvuldig gebruik van dit instrument. Dat vraagt een investering, ook van de werkgever omdat de lessen plaatsvinden tijdens de werkuren, maar wij zien mensen echt enorm snel vooruitgaan. De coaches bieden ook ondersteuning aan de dienstverantwoordelijken, zodat zij extra kunnen inzetten op de herhaling van bepaalde woorden of instructies binnen de dagelijkse taken.”

Vorming van nieuwkomers

Ondertussen zet Compostela ook sterk in op vorming van nieuwkomers. “Erkende vluchtelingen hebben vaak wel een diploma uit hun thuisland, maar dat wordt hier meestal niet erkend”, aldus Annie Coninx. “Iemand die in Iran 9 jaar als hoofdverpleegkundige heeft gewerkt op een cardiologische dienst maar hier niet eens als zorgkundige mag werken, daar heb ik het moeilijk mee”, zegt Annie. “Soms ligt het simpelweg aan het feit dat ze tijdens hun opleiding 20 stage-uren minder hebben gepresteerd dan vereist. Als we kunnen, proberen wij dan ook een opleidingstraject uit te stippelen met die kandidaten. Zo hadden we onlangs een Marokkaanse vrouw. Zij wou graag verpleegkundige worden, maar ze had geen secundair diploma. Doordat ze hier alvast deeltijds kon werken, heeft ze haar diploma kunnen halen. Ondertussen heeft ze haar ingangsexamen gedaan voor project 600, waardoor ze zonder loonverlies kan doorstuderen voor verpleegkundige. Die gaat dus zeker op haar pootjes terechtkomen en zal een fantastische aanwinst worden voor de zorgsector.”

Het management van woonzorgcentrum Compostela is zeker bereid om haar duit in het zakje te doen opdat nieuwkomers kansen krijgen in de zorg. Het onderwijsveld moet hier echter ook in volgen. Deze doelgroep van werknemers kan het zich meestal niet permitteren om voltijds te studeren. Zij hebben ook een inkomen nodig. Deeltijds werken en studeren is dan de oplossing. “Hier in het Antwerpse kan je voor de HBO5-opleiding deeltijds werken/studeren enkel terecht in Duffel, Lier of Turnhout,” weet Annie Coninx, “maar dat is voor veel mensen die zich bij ons aanmelden te ver. Ze geraken daar moeilijk met het openbaar vervoer of de verplaatsing vraagt te veel tijd. Indien er zo’n opleiding georganiseerd zou worden in de stad Antwerpen of nabije omgeving, dan denk ik dat er meer mensen die kans zouden grijpen.” Naast bereikbaarheid is een aangepast traject zeker nuttig voor deze doelgroep. Vandaag stuurt Annie nieuwkomers vaak door naar het Hoger Instituut voor Verpleegkunde Sint-Elisabeth te Turnhout. De school uit Turnhout heeft geïnvesteerd in aangepaste ondersteuning voor anderstaligen. Er wordt gekeken naar wat zij al kunnen en kennen en zij hebben zo soms de mogelijkheid om iets verder in het opleidingstraject in te stappen. Annie Coninx: “Het is voor hen een grote meerwaarde dat ze niet vanaf nul moeten beginnen. Het is zeker aan te raden om niet enkel naar diploma’s te kijken maar ook naar de reeds verworven competenties. Met een beetje goede wil en creativiteit kom je ver.”

Alle vacatures ingevuld

Vandaag krijgt Compostela al haar vacatures makkelijk ingevuld, geen sinecure in een rijk gevuld zorglandschap zoals het Antwerpse. “Dat is zeker een gevolg van ons diversiteitsbeleid”, aldus Annie. “Vandaag hebben we soms zelfs het gevoel dat we het slachtoffer worden van ons eigen succes. Het feit dat we sterk inzetten op vorming en begeleiding, zorgt ervoor dat veel mensen met een migratieachtergrond zich spontaan aanbieden bij ons. Jammer genoeg kunnen we natuurlijk niet voor iedereen een plaats voorzien. Daarom zou ik mijn collega's in andere instellingen graag oproepen om ook de piste van diversiteit nog meer te bewandelen. Samen kunnen we de inspanningen beter verdelen.”

Zelf ook werken aan een inclusieve werkvloer?

Actuele instrumenten en ondersteuningsmogelijkheden

Vzw Compostela kon bij de uitbouw van haar diversiteitsbeleid rekenen op steun van de Vlaamse overheid in het kader van een diversiteitsplan. Deze ondersteuning is ondertussen weggevallen, maar op onze website kan je alle actuele instrumenten en ondersteuningsmogelijkheden terugvinden.

Verso brengt arbeidsbemiddelaars naar je organisatie

Annie Coninx heeft samen met Verso al tweemaal een bedrijfsbezoek georganiseerd bij vzw Compostela. Een dertigtal arbeidsbemiddelaars uit de regio krijgen dan een rondleiding van een halve dag in de instelling, waarbij zij meer te weten komen over de werking van het woonzorgcentrum en voor welke functies er veel vraag is naar kandidaten. Bij een zorginstelling denkt men vooral aan verpleegkundigen en verzorgenden, maar er is natuurlijk ook veel vraag naar mensen voor de administratieve diensten, het onderhoud, de technische dienst, ICT, ergotherapie, kinesitherapie en animatie. Veel van die functies zijn dan nog een knelpuntberoep.

Annie Coninx: “Dankzij die bedrijfsbezoeken leerden we ook zaken zoals taalcoaching op de werkvloer kennen. Dat was allemaal nieuw voor ons. Je loopt zo veel mis, gewoon omdat je niet weet dat het er is. "

Zit je met vragen rond inclusie en diversiteit? Vraag gerust ons advies!