Er wordt veel gesproken over ‘zelfleiderschap’. Maar wat houdt het eigenlijk in? Welke voordelen heeft het? Past het eigenlijk wel bij jouw organisatie? En hoe implementeer je het?
Wat is zelfleiderschap?
Onderzoek naar zelfleiderschap richt zich voornamelijk op de manier waarop werknemers zichzelf beïnvloeden en wat hen motiveert. Zo kan je een continuüm van leiderschap vormgeven: van extern management over zelfmanagement tot zelfleiderschap.
Individuen die aan zelfleiderschap doen:
- kunnen beïnvloeden wat er gedaan moet worden en waarom dit dient te gebeuren + hebben invloed op de manier waarop het werk wordt uitgevoerd (hoe);
- worden zowel door intrinsieke als extrinsieke incentives gemotiveerd.
De voordelen van zelfleiderschap
Wie zelfleiderschap zaait, oogst voordelen. Je medewerkers:
- geloven in zichzelf;
- overspoelen de werkvloer met creatieve ideeën;
- vijzelen hun productiviteit op;
- ervaren minder stress en angst;
- zijn gemotiveerder;
- zijn meer betrokken bij de organisatie, hun taken en doelen.
Past het bij jouw organisatie?
Vooraleer je volop 'zelfleiderschap' begint te promoten binnen jouw sociale onderneming stel je jezelf best eerst volgende vraag: 'past dit bij onze organisatie?'. Organisatiecontexten met een hoge mate van autonomie en taken die veel zelfbeïnvloeding vragen om te voltooien, zijn bijvoorbeeld erg geschikt voor zelfleiderschap. Er bestaan ook een aantal omstandigheden waarin het aanmoedigen van zelfleiderschap echter niet opportuun is. Denk aan werksituaties die weinig creativiteit of innovatie vragen of taken die relatief onbelangrijk zijn. De mate of vorm van zelforganisatie moet dus vooral passen bij de organisatie, de medewerkers, de klanten en de diensten die je levert.
Hoe implementeer je het?
1. Wat is de rol van de leidinggevende? Bye bye baas?
Zelfleiderschap? Sommige leidinggevenden krijgen er spontaan de kriebels van. Want zijn er dan geen leiders meer nodig? Toch wel. Er is een belangrijke taak weggelegd voor de leidinggevenden bij het stimuleren van zelfleiderschap. Extern management en zelfleiderschap gaan paradoxaal genoeg hand in hand.
Enkele tips:
- Leer werknemers om zichzelf te leiden. Hoe? Door hen bepaalde vaardigheden aan te leren, te motiveren en constructieve feedback te geven.
- Ontwikkel het organisatie-DNA en inspireer je team met collectieve doelen, prioriteiten en waarden. Zorg ervoor dat medewerkers zich die organisatiewaarden op lange termijn eigen maken.
- Ondersteun je team. Vraag bijvoorbeeld: ‘Wanneer wil jij dit klaar hebben?’ of ‘Hoe vind jij dat je het gedaan hebt?’
- Treed op als rolmodel voor werknemers.
2. Een rasechte zelfleider worden? Tips voor werknemers
Zelfleiderschap = lekker je zin doen? Neen: werknemers moeten autonoom functioneren. Daarbij gaat het niet alleen om een gedragsverandering. Werknemers moeten zich betrokken voelen bij de organisatie. En organisatiedoelen nastreven omdat ze dat zélf willen. Op drie niveaus van zelfleiderschap tref je heel wat tips aan:
- Laat je medewerkers een aantal basisvaardigheden ontwikkelen: bepaalde eigenschappen kunnen werknemers zelf aanleren. Laat doelen voorop stellen, welke acties worden al ondernomen, spoor kansen voor de organisatie op, … De leidinggevende treedt op als skill coach.
- Geloof erin: zie jezelf als een leider. De leidinggevende treedt op als performance coach.
- Creëer een zelfleideridentiteit: je werkt omdat je zélf gemotiveerd bent om taken tot een goed einde te brengen. De werknemer moet daarvoor kunnen kiezen hoe hij zijn werk doet en voor een stuk ook wát hij doet. Zo’n diepliggende verandering vraagt van de organisatie veel tijd en inspanning. De leidinggevende treedt op als coach.
Meer inspiratie?
Duik in Ascento's onderzoeksrapport 'Zelfleiderschap. Het einde van de leidinggevende. Of net niet?'
