Verzuim meten en begrijpen

Wat is verzuim?

We spreken van verzuim als een medewerker thuis blijft omwille van ziekte. Verzuim is een gedrag, een manier waarop iemand omgaat met ziekte. Dit kan je onderscheiden van de ziekte zelf.

Er zijn 4 soorten ziekteverzuim:

1. Wit verzuim: de arbeidsongeschiktheid is overduidelijk en de medewerker kan onmogelijk werken. Bv: een griep, een operatie, letsel, hartinfarct, longontsteking… Naar schatting maakt dit ruim 30% van het totale ziekteverzuim uit.
2. Grijs verzuim: er is sprake van een fysieke klacht, maar de beslissingsruimte van het individu en de arts zijn belangrijk. Bv: hoofdpijn, pijnlijke maandstonden en maagklachten. Ruim 60% van het verzuim zou grijs zijn.
3. Zwart verzuim: dit is frauduleus verzuim. De medewerker is niet ziek (genoeg) maar komt toch niet werken. Slechts zo’n 5% à 10% van het ziekteverzuim valt hieronder.
4. Roze verzuim: de werknemer is ziek en komt toch werken. Op het eerste gezicht geen probleem, maar ook dit is een ongewenste situatie. De medewerker kan anderen besmetten of een ernstigere ziekte ontwikkelen en is vaak niet zo productief als anders.  Het roze verzuim is eigenlijk geen absenteïsme, maar presenteïsme. 
   
   

Als organisatie heb je het meest invloed op het grijs, het zwart en het roos verzuim. Daarin speelt immers de beslissingsruimte van de medewerker een grote rol. De organisatiecontext, de motivatie van de medewerker en de relaties op het werk zijn belangrijke factoren in de beslissing om al dan niet thuis te blijven.

Verzuim meten

Je kan verzuim op verschillende manieren meten: 

• Verzuimpercentage: (aantal dagen verzuim x 100) / aantal opgegeven dagen per jaar die voor prestaties in aanmerking komen
• Verzuimfrequentie: aantal nieuw begonnen ziekteperiodes per jaar
• Gemiddelde ziekteduur: aantal dagen verzuim per jaar / aantal nieuw begonnen ziekteperiodes per jaar
• Bradfordfactor: verzuimfrequentie² x aantal dagen afwezigheid.

Het verzuimpercentage en de verzuimfrequentie geven je een indicatie van het verzuim in je organisatie. Ook de gemiddelde ziekteduur en de Bradfordfactor geven inzicht in de stand van het verzuim.

De Bradfordfactor geeft aan hoe storend het verzuim is voor de werking van je organisatie. Het uitgangspunt van de Bradfordfactor is dat veelvuldige korte periodes van afwezigheid meer storend werken op het functioneren van een organisatie dan uitzonderlijke periodes van langere duur.

Opgelet! Het gebruik van de Bradford-Factor komt onder druk te staan door Europese GDPR-rechtspraak.

Je kan al deze cijfers bijhouden per medewerker, per team of voor de hele organisatie. Het is interessant om ook bij te houden op welke dagen de afwezigheden vallen. Zo kan je speuren naar patronen, zoals bijvoorbeeld dagen waarop de afwezigheden pieken.

Wil je de verzuimcijfers van jouw organisatie vergelijken met die van andere organisaties? 

• SD Worx publiceert jaarlijks een verzuimrapport
• ook Securex publiceert jaarlijks een rapport met absenteïsmecijfers
• het Vlaams Welzijnsverbond publiceert jaarlijks de studie “medewerkerskengetallen”. Hierin vind je verzuimcijfers uit de sectoren personen met een handicap, kinderopvang, jeugdhulp en gezinsondersteuning.
• het SERV-rapport over de werkbaarheid in de zorg en welzijn geeft ook cijfers rond verzuim in deze deelsectoren (cijfers 2023). 

Verzuim begrijpen

In gesprekken met medewerkers, tevredenheidsonderzoek of focusgroepen kan je meer zicht krijgen op de oorzaken van het ziekteverzuim. Uit de verzuimcijfers kan je wellicht ook al enkele oorzaken afleiden. Als het verzuim bijvoorbeeld piekt op woensdagnamiddag, kan het zijn dat enkele mensen een probleem met kinderopvang hebben. 

Mogelijke oorzaken van verzuim:

• Ziekte
• Combinatie werk/privé
• Omstandigheden in het privéleven van een medewerker
• Keuzes inzake levensstijl
• Jobtevredenheid of … jobontevredenheid
• Stress, conflicten op het werk
• Te zware fysieke of mentale belasting op het werk

Als de oorzaken werkgerelateerd zijn, kan je als werkgever wellicht bijdragen tot de oplossing. Niet aan alle oorzaken kan een organisatie iets veranderen. Ze bespreekbaar maken, mee zoeken naar oplossingen en de grenzen aangeven van wat de organisatie kan bieden en tolereren, creëert vaak ruimte voor verandering.

Veruim zet je organisatie onder druk, maar misschien ook wel je leidinggeven. Ligt een hoge mate van stress op de loer? Kan coachend leidinggeven een oplossing bieden? Schrijf je in voor een van onze vormingen en duimen voor een hernieuwde start met minder zieken. Laatste plaatsjes!