Waar vind je vandaag nog nieuwe werknemers? En àls je ze al vindt, hoe integreer je ze dan succesvol in je organisatie? Met Individueel Maatwerk kan je knelpuntvacatures invullen én je werkvloer inclusiever maken. “Als je aan deze zaken sleutelt, gebeurt er iets wonderbaarlijks”, zegt Ruth Claes (Brugfiguur Werk en directeur van IN-Z).
De vacature voor boekhouder stond al jaren open bij IN-Z. Opboksen tegen de concurrentie van commerciële boekhoudkantoren bleek een ongelijke strijd. Toevallig viel Ruths oog op de achtergrond van een nieuwe Oekraïense huishoudhulp van IN-Z: boekhouding. De dame in kwestie was eerder terughoudend, maar dankzij Individueel Maatwerk (en wat bemoedigende woorden van Ruth) is ze vandaag al twee jaar voltijds aan de slag als boekhouder bij IN-Z. “Intern waren er twijfels, maar ik heb mijn voet gezet en intussen is Kateryna volwaardig deel van het team. Het vraagt een investering, ja, maar je plukt er op lange termijn echt wel de vruchten van. Als samenleving leren we mensen soms hulpeloosheid aan. Wil je mensen activeren, moet je in die mensen geloven nog voordat ze in zichzelf geloven.”
Op 28 jaar niet veel veranderd
Het verhaal van Kateryna is slechts één voorbeeld van hoe IN-Z met behulp van Individueel Maatwerk kwetsbare mensen integreert op de werkvloer. IN-Z werkt daarbij tweeledig. Enerzijds activeren ze mensen als huishoudhulp of seniorenoppas en zenden ze die uit (naar lokale projecten). Anderzijds begeleiden ze andere organisaties met opleidingen en expertise om de brug te slaan tussen mensen uit de niet-actieve arbeidsmarktreserve en hun (inclusieve) werkvloer. Individueel Maatwerk is daarvoor een uitstekende hefboom, vindt Ruth. “Iedereen die ‘makkelijk’ inzetbaar is, werkt al. Mensen die momenteel nog niet werken, zijn niet in één rechte lijn inzetbaar. Het gaat om mensen in kwetsbare posities, vaak met een migratieachtergrond, vaak anderstalig en/of met een psychische kwetsbaarheid. Er zijn vandaag ook meer langdurig zieken dan werkzoekenden. Voor die mensen instromen moeten eerst hun ‘randissues’ aangepakt worden. 28 jaar geleden ben ik met reconversiegeld beginnen langdurig werkzoekende vrouwen te activeren, altijd vanuit een empowerend idee. Op al die tijd is er niet veel veranderd, behalve de naam van de maatregel die we gebruiken.”
Potentieel onder de radar
Vandaag heet die maatregel dus Individueel Maatwerk: mensen die niet dadelijk inzetbaar of minder rendabel zijn, brengen een subsidie mee om hen te werk te stellen. “Er blijft heel veel potentieel onder de radar. Om de drempel zo laag mogelijk te houden, is de enige voorwaarde die wij hanteren dat mensen goesting moeten hebben om te participeren. We bieden ze meteen een volwaardige job met een volwaardig loon en benutten de subsidies van Individueel Maatwerk om ze klaar te stomen voor de reguliere economie. Dat kan van alles zijn, maar zorgjobs zijn heel dankbaar omdat veel vrouwen met een migratieachtergrond graag zorgen voor mensen, maar dat niet aan huis willen doen. Een collectieve werkvloer is daarom de ideale setting.”
“Wie spreekt over verhoogde werkzaamheidsgraad, neemt automatisch inclusieve werkvloeren in de mond”
“Neem hun uitkeringen af en ze zullen wel werken”
Er bestaan twee soorten subsidies binnen Individueel Maatwerk: de loonpremie en de begeleidingspremie. Met de begeleidingspremie kunnen werkgevers een beroep doen op partners zoals IN-Z om de Individueel Maatwerker in te passen in de eigen organisatie. IN-Z kijkt daarbij niet enkel naar het individu, maar ook naar de werkvloer. “Veel maatregelen van de overheid gaan uit van het idee ‘neem hun uitkeringen af en ze zullen wel werken’. Dat vind ik nogal kortzichtig. Iemands uitkering afnemen, maakt niet dat diens ‘randissues’ verdwijnen en die persoon op de werkvloer zal aarden. Behalve aan de randvoorwaarden, moet er ook aan werkvloeren gesleuteld worden. Als je die twee combineert, gebeuren er wonderbaarlijke dingen. Wie spreekt over een verhoogde werkzaamheidsgraad, neemt automatisch inclusieve werkvloeren in de mond. Veel werkvloeren bevatten vandaag nog zo veel – vaak onzichtbare – drempels dat we echt nog niet kunnen spreken van inclusie. Er zal nog veel geïnvesteerd moeten worden om die weg te werken, want het is de enige manier om de werkvloer van de toekomst te doen bollen. Die verandering zal vanuit de werkgevers moeten komen, maar ze hebben uiteraard wel ondersteuning nodig. Individueel Maatwerk biedt dat.”
“Ja, het kost moeite. Nee, niet elk traject zal slagen. Maar op het einde van de rit haal je de inspanning er altijd uit”
“Een werkgever die ons inschakelde zat met de handen in het haar: hij vond maar geen personeel en begreep niet hoe dat kon. We hebben zijn proces even onder de loep genomen: het eerste wat elke nieuwe kandidaat moest doen, was drie weken opleiding volgen in een centrum ergens in themiddle of nowhere zonder busverbinding, waar niemand snel raakt. Sorry, maar deze doelgroep heeft vaak geen auto. Dat zag hij over het hoofd… Zo zijn er veel voorbeelden van werkgevers die hun eigen drempels niet opmerken. Die detecteren en interne wijzigingen doorvoeren, is cruciaal om retentie te bekomen. Ja, het kost moeite. Nee, niet elk traject zal slagen, maar op het einde van de rit haal je de inspanning er altijd uit.”
“We krijgen bij IN-Z steeds vaker de vraag om ook de outreach voor onze rekening te nemen. We hanteren daarvoor een relatief eenvoudig systeem waarbij we onze voelsprieten op een lokale context loslaten. Eens je daarmee begint, en je bekendstaat als een warme werkgever, komen de mensen massaal toegestroomd. Dan worden je medewerkers op zichzelf de beste bemiddelaars. ‘Ik heb hier nog een zus, een nicht, een tante, een buurvrouw…’ En dan ben je vertrokken.”
Niet taffelen
De belangrijkste voorwaarde voor organisaties om hun werkvloeren inclusief te maken en Individueel Maatwerk-trajecten te laten slagen? Cultuur, benadrukt Ruth. “Inclusie is cultuur. In hoeverre krijg je het hart van een organisatie doordrongen van inclusie? Dat begint bij HR. Daarna kan je aan de slag met ploegbazen en teamleiders, vaak het kloppende hart van een organisatie. Maar met twaalf managers in een webinar ga je niks regelen. De enige manier om verandering te realiseren is het nú doen, praktijkcases op de werkvloer aanpakken en vooral niet taffelen. Ik herhaal: inclusieve werkvloeren zijn de toekomst, wil je nog medewerkers aanwerven. Met de juiste mindset en ondersteuning kunnen werkgevers hun eigen drempels overwinnen. Individueel Maatwerk is daarbij de sleutel tot succes.”
