In een krappe arbeidsmarkt waarbij de aanwezigheid van elke medewerker belangrijk is overwegen sommige ondernemingen de invoering van een verzuimbonus. Maar is dat wel een goed idee?
Een verzuimbonus, wat is dat?
Een verzuimbonus wordt ook wel een niet-verzuimbonus genoemd, een aanwezigheidspremie of een continuïteitsbonus. Het gaat in alle gevallen om een beloning van werknemers die zich in een bepaalde periode niet of weinig ziekmelden.
Mag het?
In kader van cao 90 kan je niet-recurrente resultaatsgebonden voordelen toekennen aan je werknemers. Bij het overwegen van een verzuimbonus kan je dit plan best voorleggen aan een aantal instanties. Er rijzen immers best wel wat vragen over de wenselijkheid. Volgende instanties kan je best eens consulteren:
- FOD WASO: een bonusplan moet neergelegd worden bij de FOD WASO;
- Unia: is gezondheid als criterium voor een personeelsbonus discriminatie?;
- De gegevensbeschermingsautoriteit: er kunnen ernstige vragen gesteld worden over de verwerking van persoons- en gezondheidsgegevens op individueel niveau > lees hierover het artikel van Certimed over het gebruik van de Bradford-factor: Het gebruik van de Bradford-Factor komt onder druk te staan door Europese rechtspraak.
Risico op discriminatie
Een risico van een verzuimbonus is dat het voor indirect onderscheid kan zorgen. Een werknemer die chronische migraine heeft, zal immers vaker ziek zijn dan een gezonde werknemer. De bonus moet een legitiem doel hebben (zoals het terugdringen van verzuim) en noodzakelijk zijn (er is geen andere aanpak met minder kans op verboden onderscheid). Betaalt een werkgever geen bonus aan iemand wegens een ziekmelding in verband met een handicap, chronische ziekte of zwangerschap, dan valt dit te zien als discriminatie op grond van handicap, chronische ziekte of geslacht. Mede daarom kan je best kritisch zijn bij de invoering van dit beleid.
Verzuimbonus, de voordelen
Een verzuimbonus of niet-verzuimbonus gebruik je om het ziekteverzuim binnen je onderneming terug te dringen. Het gaat dan vooral om het voorkomen van zwart en grijs verzuim - werknemers die zich ziekmelden terwijl ze eigenlijk wel hadden kunnen werken. Terecht ziekteverzuim kun je hiermee meestal niet verminderen. Al kan het voor werknemers wel een extra stimulans zijn om gezonder te gaan leven.
De voordelen van een verzuimbonus zijn:
- Het verlaagt onterecht ziekteverzuim
- Het stimuleert werknemers om gezond te blijven
- Het stimuleert werknemers om eerlijk te zijn (niet spijbelen)
- Het zorgt voor continuïteit op de werkvloer
- Het verlaagt je verzuimkosten
Verzuimbonus, de nadelen
Er is veel kritiek op de invoering van een bonus tegen verzuim. Het kan namelijk ook nadelig uitpakken. De nadelen zijn:
- Het is een onzekere investering
- Het levert extra administratie op.
- Het levert mogelijk arbeidsconflicten op
- Zieke werknemers voelen zich extra benadeeld
- Het levert roze verzuim op (presenteïsme): zieke werknemers kunnen anderen aansteken
- De werkdruk neemt toe
Effecten verzuimbonus in de praktijk
De vraag is dan, werkt het wel? Uit onderzoeken blijkt dat het kortdurend verzuim wel te beïnvloeden is met een bonus, maar het totale verzuim niet.
In de praktijk zorgt een verzuimbonus vaak voor minder verzuimgevallen (aantal ziekmeldingen), maar de verzuimduur (aantal dagen) gaat niet omlaag, soms zelfs omhoog. Personen die zich toch ziekmelden, nemen er dan sneller 'een paar dagen verzuim bij', omdat ze de bonus toch al zijn misgelopen. Het heeft dan een averechts effect.
Uit onderzoeken blijkt verder dat een bonus of aanwezigheidspremie in het begin wel effect heeft, maar na verloop van tijd steeds minder. Alleen als de bonusregeling goed ingericht is op kortdurend verzuim, kan het stimulerend werken.
Als je dan toch een bonus tegen verzuim gaat gebruiken binnen je onderneming, hou dan rekening met deze 5 tips:
- Probeer vooral kort verzuim aan te pakken. Werknemers die langdurig ziek zijn moeten er geen extra nadeel van krijgen.
- Kies voor een korte meetperiode: liever per maand of kwartaal een bonusregeling dan over een heel jaar. Dat geeft werknemers regelmatig een nieuwe kans om de bonus wel te halen.
- Werk met een aanwezigheidspercentage om het helemaal eerlijk te maken.
- Noem het liever een 'aanwezigheidspremie'. Dat klinkt positiever.
- Zet de regeling zwart op wit. Zorg er in ieder geval voor dat je werknemers goed geïnformeerd worden over deze regeling.
Wat motiveert medewerkers?
Wie dacht dat geld een goede motivator is, heeft het mis. Een monetaire beloning heeft immers slechts een tijdelijk effect. Autonomie, je verbonden voelen met collega’s, een hoger doel voor ogen hebben en je bekwaam voelen in je job motiveren het meest. Er bestaat een duidelijk verband tussen kortdurend ziekteverzuim en de cultuur binnen een onderneming. Als je investeert in een aanwezigheidsbeleid, dan richt je misschien je inspanningen best hierop?
