Wees vooral jezelf. Een typisch brokje goede raad die we te pas en te onpas uitdelen. En bij voorkeur dan nog aan mensen die op het punt staan een kampioenschap sociale wenselijkheid aan te vatten. Een sollicitatiegesprek bijvoorbeeld. Of een eerste date. Wat in essentie trouwens hetzelfde is.
Auteur: Tom Vandooren (Kyrat). Tom Vandooren is docent aan de Arteveldehogeschool, auteur en consultant. Deze bijdrage is met toestemming overgenomen van VIEWZ, een informatie -en inspiratiekanaal voor welzijns -en zorgprofessionals.
Wees gewoon jezelf
Onze fascinatie voor ons individuele ikje overtuigde ons dat er geen groter goed is dan gewoon onszelf zijn. En alle kritiek op het stormenderhand toenemende individualisme terzijde: dat klopt ook. Authenticiteit (“gewoon jezelf zijn”) heeft stevige linken met zelfvertrouwen, zelfaanvaarding en simpelweg welbevinden. Maar niet alleen voor onszelf is authenticiteit een mooie zaak, we vermoeden dat ook anderen warm worden van onze ongefilterde zelf. En ook daar valt wel iets voor te zeggen.
Medewerkers die hoog scoren op “zichzelf mogen zijn” op het werk kunnen bogen op meer klanttevredenheid. En vooral in zorg en welzijn zal authentieke empathie wellicht sterker resoneren dan de aangeleerde vernis-versie ervan. Leiders die hun ware aard kennen én tonen zijn op hun beurt dan weer beter in staat om anderen te motiveren en aan te sturen tot betere prestaties. Vooral als dit authentieke leiderschap samen gaat met “gedragsintegriteit”, simpelweg “walking the talk”: doen wat je pretendeert belangrijk te vinden.
Maar dit alles vertrekt van de veronderstelling dat onze authentieke zelf een mooie, lieve en warme ik is, tjokvol nobele waarden en overtuigingen. Als de meeste mensen deugen, dan toch zeker ik, niet? Helaas zijn mensen – met uitzondering van de enkelingen voor wie Nobelprijzen zijn uitgevonden – steeds een mengelmoes van fijne en minder fijne trekjes. Mijn eigen authentieke zelf is ook niet altijd een feestje, en dat zullen de mensen rondom mij met diabolisch plezier getuigen. Mijn authentieke ikje is soms nors, ruimt zijn sokken niet op en heeft een voorliefde voor wel heel cynische humor. Niet meteen een grote bron van meerwaarde voor mijn omgeving. Of zo wordt mij toch gezegd.
People play games, en niet in het minst op het werk. Soms houden we anderen – en onszelf – een façade voor, en neemt onze professionele kant het even over. Als we begrijpend knikken terwijl we diep vanbinnen willen gillen van frustratie, bijvoorbeeld. Of als we als leidinggevende zinnen gebruiken als “deze opmerking neem ik zeker mee”, terwijl we liefst een stoel in de richting van de betrokkene gooien. Gelukkig legt beschaving en professionaliteit nu en dan een beschermende laag over onze authentieke zelf, en spelen we de rol die van ons verwacht wordt.
Jezelf zijn of niet?
Jezelf zijn of niet? Een eenvoudige spelregel kan dit dilemma helpen oplossen: wees je authentieke zelf als de ander (patiënt, cliënt, klant, collega of medewerker) er iets aan heeft. Als je authentiek over eigenschappen beschikt die inspirerend en motiverend kunnen zijn: doen! Waar een band aangaan met die ander essentieel is, kan ook het tonen van je kleine kantjes helpend zijn. In dat geval: doen!
Maar het deeltje van jezelf dat geen meerwaarde is voor de ander stop je beter weg. Je zeer authentieke ongeduldige kantje helpt de moeilijk uit zijn woorden rakende cliënt niet. Net zomin als je zeer empathische en zachte kantje zinvol is op momenten dat medewerkers van jou doortastende en harde beslissingen verwachten.
Soms is het dus beter te doen alsof, en je eigen zelf even weg te stoppen onder een laagje van het betere acteerwerk. Je mag zijn wie je bent, maar niet steeds doen wat je wil. Er is een verschil tussen jezelf zijn en jezelf tonen. En er is zeker een verschil tussen je authentieke zelf etaleren ten dienste van je eigen welbevinden, versus dit doen ten dienste van anderen. Of in de woorden van Clint Eastwood: “it’s not about you, it’s about them”.
