Stress en burn-out zijn belangrijke gezondheidsproblemen. De cijfers liegen er niet om. Maar wat is een burn-out nu juist? En welke symptomen bij je collega’s of jezelf moeten je alarmeren?
De cijfers liegen er niet om
In vijf jaar tijd is het aantal Belgen dat langer dan één jaar arbeidsongeschikt is door een burn-out of depressie met maar liefst 46% gestegen. Dat blijkt uit cijfers van het RIZIV, het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering. Op 31 december 2020 waren dat bijna 112.000 Belgen. Vier jaar eerder, op 31 december 2016, waren er dat nog "maar" 80.252. Dat betekent dat hun aantal elk jaar met zowat 10 procent toeneemt.
Welke mensen zijn in arbeidsongeschiktheid door burn-out of depressie in 2021 - cijfers RIZIV?
- 36,44% van de mensen in invaliditeit op 31 december 2021 zijn arbeidsongeschikt door een psychische stoornissen. Van hen lijdt 66,39% aan een depressie of een burn-out.
- Bijna een kwart van alle mensen in langdurige arbeidsongeschiktheid is door burn-out of depressie.
- Tussen 2016 en 2021 steeg het aantal mensen in langdurige arbeidsongeschiktheid door een psychische stoornis met 30,97%, voor burn-out en depressie is de stijging 46,35%.
De opmerkelijke toename van langdurig absenteïsme en burn-out brengen aanzienlijke kosten met zich mee. In de eerste plaats voor het slachtoffer en de naasten, maar ook de maatschappelijke en bedrijfskosten lopen op. In 2020 gaven we meer dan 1,6 miljard euro uit aan uitkeringen voor langdurige arbeidsongeschiktheid veroorzaakt door depressie of burn-out. Dat is een stijging van meer dan 10% in één jaar en van meer dan 47% sinds 2016. Volgens onderzoek van Securex steeg voor ondernemingen in België deze kost tussen 2021 en 2022 met liefst 40%!
Wat is burn-out?
Er bestaan nog steeds heel wat misvattingen over wat een burn-out eigenlijk is. Het is niet zomaar een synoniem voor stress of een depressie. Burn-out is een energiestoornis veroorzaakt door langdurige chronische (werk)belasting.
In de literatuur zijn meerdere definities van burn-out te vinden. We geven er enkele die meteen ook de gevolgen van burn-out voor de organisatie belichten.
"Burn-out is een negatieve, aanhoudende gemoedstoestand die verband houdt met het werk, die voorkomt bij ‘normale’ individuen en die gekenmerkt wordt door uitputting, een gevoel van onbekwaamheid, demotivatie en disfunctioneel gedrag op het werk." - Schaufeli en Enzmann, 1998
"Burn-out is een syndroom van emotionele uitputting, depersonalisatie en verminderde persoonlijke bekwaamheid dat voor kan komen bij diegenen die beroepsmatig met andere mensen werken." - Maslach & Jackson, 1986 & Schaufeli, 1990
Op het moment dat een medewerker onvoldoende middelen heeft om met overbelasting van werkgerelateerde inspanningen om te gaan, kan hij/zij/die burn-out klachten ontwikkelen.
Wat zijn symptomen?
De KULeuven ontwikkelde de Burnout Assessment Tool (BAT). Deze vragenlijst helpt om op een betrouwbare manier vast te stellen of iemand burn-outklachten heeft of in de gevarenzone zit.
Volgens de definitie van de KU Leuven heeft burn-out vier kernsymptomen:
- Uitputting: zowel fysiek als mentaal
- Mentale afstand: sterke weerstand tegen het werk
- Cognitieve ontregeling: zoals geheugenproblemen, aandachts- en concentratiestoornissen
- Emotionele ontregeling: oncontroleerbare heftige emotionele reacties
En drie bijkomende dimensies:
- Psychische spanningsklachten: bijvoorbeeld slaapproblemen, piekeren of paniekaanvallen
- Psychosomatische spanningsklachten: lichamelijke klachten van psychische oorsprong
- Depressieve stemming: zich somber en terneergeslagen voelen
Burn-out uit zich dus in zeer diverse symptomen op lichamelijk, psychisch en gedragsniveau. Daardoor is de herkenning ervan voor de persoon zelf, zijn naasten en de werkomgeving vaak moeilijk. De BAT kan hulpverleners helpen om vast te stellen of iemand burn-out heeft en/of nagaan of de behandeling aanslaat. Op de werkvloer kan je de tool ook gebruiken om een beter beeld te krijgen van het welzijn van je medewerker(s) en indien nodig preventief maatregelen treffen.
