Jobcraften: hoe vul ik mijn job anders in?

Dit noemen we jobcrafting als het gaat om een individueel proces en teamcrafting als het gaat om een collectief proces in het team.

Definitie jobcrafting

Een vaak gehanteerde definitie van jobcrafting, waarin de mogelijkheid tot er samen aan werken met collega’s ook al in doorschemert, is die van Mark Van Vuuren en Luc Dorenbosch:

‘Jobcrafting is zelf of samen met collega’s het werk mooier maken door concrete aanpassingen in taken, relaties, opvattingen of context; gericht op het versterken van de aansluiting op persoonlijke behoeftes, sterke kanten, interesses en fysieke en cognitieve capaciteiten; vanuit de eigen motivatie en het inzicht in de ruimte die het werk biedt voor aanpassingen; ter bevordering of behoud van uitdagend, betekenisvol en gezond werk; met oog voor organisatiedoelstellingen en zonder collega’s of klanten te benadelen.’

Wanneer kan je aan jobcrafting doen met een medewerker?

• Als je merkt dat iemand wat uitgekeken is op zijn/haar job;
• Als er gaandeweg meer energievreters in een job geslopen zijn waardoor een medewerker uitgeput raakt in zijn/haar job;
• Als je in een ontwikkelgesprek merkt dat er nood is aan een diepgaandere analyse van wat er aan de hand is;
• Op vraag van een medewerker;
• Als onderdeel van een verandertraject (bijvoorbeeld 2 teams die samen in 1 team komen, nieuwe taken die erbij komen, etc.).

Hoe pak je het aan?

Laat een medewerker zelf zijn/haar taken in beeld brengen, gerangschikt in grote, middelgrote en kleine taken naar gelang de tijd die hij/zij eraan besteedt. Dat is vaak al een hele oefening op zich.

Ga in een gesprek met de medewerker in op de volgende zaken:

• Welke van die taken vind je leuk, welke zijn ‘neutraal’, welke hebben twee gezichten (leuk en minder leuk) en welke zijn voor jou lelijk (die ben je liever kwijt dan rijk). Maak dit visueel door de taken ook effectief in een raster voor te stellen.
• Wat zijn voor jou energiegevers en -vreters? Vaak geven die veel informatie over wat er speelt in de context - zoals al dan niet gewaardeerd worden voor een bepaalde taak.
• Vanuit dit beeld: welke mogelijkheden tot aanpassing zie je zelf? Wie moet je daarbij betrekken?

Op welke dimensies kan je gaan 'craften'?

Jobcrafting kan op 4 verschillende niveaus gebeuren. Vanuit organisatieperspectief is het vooral zinvol om dit in team of zelfs organisatiebreed te doen. Mogelijke acties omvatten immers vaak het verschuiven van taken of het (collectief) anders aanpakken van bepaalde taken.

1. Sleutelen aan taken of taakcraften

Het actief aanpassen van het aantal, type of de aard van taken.

Enkele voorbeelden:

• Taken herverdelen onder collega’s zodat ieders taken zoveel mogelijk aansluiten bij zijn/haar talenten.
• Evalueren of sommige taken wel dienen te gebeuren op de manier dat ze nu gebeuren (kan het ook anders?).
• Taken delen: ‘gedeelde smart is halve smart’.

2. Sleutelen aan werkrelaties of relationeel craften

Samen met een team of de hele organisatie kan je bestaande en gewenste werkrelaties actief vormgeven of bijsturen.

Volgende thema’s kunnen aan bod komen:

• Relaties verdiepen
• Nieuwe relaties aangaan (in de organisatie of met mensen buiten de organisatie; een professioneel netwerk uitbouwen)
• Conflicten uitpraten
• Samenwerkingsverbanden wijzigen

3. Je kijk op je job verruimen of cognitief craften

Dit gaat over het onder de loep nemen en actief aanpassen van denkbeelden en overtuigingen die mensen hebben over hun job of bepaalde taken.

Enkele mannen dragen zware stenen naar een bouwplaats. Een voorbijganger vraagt aan een eerste werkman ‘Wat doe je?’. De man antwoordt ‘Ik sleur stenen, van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat.’ Hij gaat gebukt onder zijn zware last en zijn trekken staan somber. Even later vraagt de voorbijganger aan een tweede arbeider wat hij doet. ‘Ik zorg ervoor dat mijn kameraden ginds verder kunnen werken’, zegt de man. Zijn stap is merkbaar lichter en hij draagt zijn last met zekere trots. Tenslotte vraagt de voorbijganger aan een derde stenendrager welke taak hij vervult. Deze arbeider stapt immers met opgeheven hoofd, rechte rug en een glimlach om zijn lippen. ‘Ik?’ antwoordt hij, ‘zie je dat dan niet? Ik bouw een kathedraal...’

Cognitief craften kan bijvoorbeeld door meer inzicht te verwerven in de samenhang van bepaalde taken of de zinvolheid van taken voor het geheel.

Mensen laten uitwisselen over wat ze waarderen aan de bijdrage die collega’s met andere functie-inhouden leveren, kan hiertoe een aanzet zijn.

4. Aan de werkcontext sleutelen of contextueel craften

Hier gaat het om het actief aanpassen van de werkcontext.

Enkele voorbeelden:

• De fysieke werkplek herinrichten;
• Taken eens op een andere plek uitvoeren indien dat mogelijk is;
• Taken op een ander tijdstip van de dag uitvoeren;
• Zoeken naar hulpmiddelen om de taak lichter te maken.

Wie begeleidt dit best?

Mogelijks is de leidinggevende niet de meest ideale persoon om dit taakanalysegesprek te begeleiden. Idealiter kan de medewerker hier met een neutrale coach of collega wat dieper op ingaan. Nadien kan je medewerker het gesprek rond gewenste aanpassingen met de leidinggevende aan te gaan. Dit proces kan ook plaats vinden in het kader van loopbaanbegeleiding of in het kader van een teamcrafting.

Methodieken

Ben je op zoek naar inspirerende methodieken om met dit thema aan de slag te gaan? Vanuit HRwijs geven we je alvast 3 tips mee:

1. Op de site van het project LONT (Loopbaanontwikkeling voor teams) vind je tools om jobcrafting in de praktijk te brengen - kosteloos;
2. De Mooi Werk Tool ondersteunt werknemers bij job crafting of, anders gezegd, bij het sleutelen aan hun eigen job, met behulp van de digitale web applicatie - betalend;
3. Zin om op een speelse manier aan de slag te gaan met job- of teamcrafting? Dynamo ontwierp een jobcraftingspel om op 5 domeinen (ze voegden het beloningssysteem toe) aan de slag te gaan met jobcrafting - betalend.

Meer inspiratie nodig? Contacteer gerust één van onze HR-adviseurs