Hij heeft geen seconde getwijfeld toen Join For Water hem als ambassadeur vroeg, zegt Yemi Oduwale, “want ik heb water altijd al als het nieuwe goud gezien. Nu, ik ben op m’n hoede voor westerse organisaties die als een grote broer initiatieven opzetten in het Zuiden waar ze later hun handen van aftrekken, maar Join For Water heeft me aangenaam verrast. Van ngo’s over lokale organisaties tot de boer op het land: hier wordt echt samengewerkt.”
Yemi Oduwale
... is documentairemaker. In 2014 trekt hij voor zijn afstudeerproject naar de Yoruba, de op twee na grootste etnische groep in Nigeria. Hij ontmoet er zijn grootvader, die wil dat hij prins wordt. Zijn zoektocht naar cultuur, identiteit en een prinsentitel capteert hij in Worthy of the crown.
... is acteur. In menig Vlaamse huiskamer komt hij elke weekavond binnen als Dries uit Thuis, maar misschien nog bekender is hij door zijn rol als Elias in de razend populaire één-reeks Dertigers.
... is ambassadeur van Join For Water, de Belgische ngo die water garandeert voor mens en natuur. In oktober trok hij naar Oeganda om de projecten van de organisatie in beeld te brengen en te ondersteunen.
Vandaag hebben nog altijd twee miljard mensen geen toegang tot drinkbaar water. Vrouwen en kinderen zijn dagelijks tot drie uur onderweg om water te halen waardoor schoollopen, een job uitoefenen of het huishouden runnen geen opties zijn. Jaarlijks sterven 300.000 kinderen aan diarree door een gebrek aan hygiëne, sanitair of zuiver drinkwater – absurde cijfers waaraan de Belgische ngo Join For Water een einde wil maken. In oktober vorig jaar ging acteur Yemi Oduwale, ambassadeur van de organisatie, mee naar Oeganda om projecten in de kijker te zetten en mee te ondersteunen.
“Voor Join For Water me vroeg, kende ik de organisatie niet heel goed, maar al bij het eerste contact was ik geprikkeld door haar visie. Join For Water is zowel in het binnen- als buitenland actief om alles rond het thema water tot bij mensen te brengen – vaak in de letterlijke zin van het woord. Ze spelen in op de lokale noden om de omgeving te verbeteren voor zowel de bevolking als het ecosysteem en het milieu. Dat gebeurt hier in België, maar ook op plekken als Oeganda, waar ik ben geweest.”
Lokale verankering
Die lokale verankering die Join For Water typeert, was een vereiste om zich aan de organisatie te binden, vertelt Yemi. “Ik ben op m’n hoede voor westerse organisaties die in het Zuiden mooie projecten op poten zetten, maar daar daarna hun handen van aftrekken en de plaatselijke bevolking aan haar lot overlaten. Samenwerken is altijd de sleutel tot succes, ook in dit verhaal. Wat is het nut van een waterpomp installeren bij mensen die de technische kennis niet bezitten om die te onderhouden? Beter is het om de gemeenschap de tools te geven om het onderhoud en herstellingen te doen als dat nodig is. Dat is exact wat Join For Water doet, samen met verschillende partners op het terrein.”
“Join For Water zoekt de problemen, pakt die aan én betrekt de bevolking in dat hele proces. Gemiddeld werken ze vijf jaar rond een project. Die tijd gebruiken ze om de plaatselijke bevolking te leren hoe ze zelfvoorzienend kan zijn zodat de gemeenschap in de toekomst zelfstandig voort kan. De plannen die de organisatie maakt, zijn altijd doordacht. Op sommige voorstellen of noden van de gemeenschap kan Join For Water niet ingaan, omdat de organisatie er zelf niet de exacte knowhow voor heeft, of omdat de voorgestelde oplossingen niet duurzaam zijn.”
Oeganda
In België, Benin, Burundi, Congo, Ecuador, Haïti, Mali en Oeganda zette de ngo al projecten op poten. Vorig jaar trok je mee naar Oeganda om met eigen ogen te zien waar de ngo mee bezig is.
“We bezochten onder andere een vissersdorpje dat tot vier jaar geleden bezaaid was met afval. Mensen dronken er vervuild water – net als de dieren die voor de veeteelt dienen – en de oevers brokkelden af door het gewicht van de dieren die er kwamen drinken waardoor de waterkwaliteit te wensen over liet... Join For Water en hun partners gingen op zoek naar de noden van het ecosysteem en voorzagen maatregelen op maat. In dit geval werden natuurlijke omheiningen aangeplant, zodat de oevers niet nog verder zouden opschuiven. In totaal plantten ze meer dan 20.000 bomen: die verstevigen de oevers, waardoor minder gesteente of grond in het water terechtkomt. Dat is belangrijk, want als er te veel van dat sediment in het water belandt, wordt het erg kostelijk om het te zuiveren tot drinkwater. Bovendien maakt dat sediment het rivierwater erg troebel of donker, waardoor vissen sterven. Op andere plaatsen, waar aan illegale landbouw wordt gedaan, raakt het water vervuild door schadelijke pesticiden en meststoffen. Om het gebied te beschermen en te begrenzen, zijn opnieuw bomen aangeplant – deze keer ging het om vijgenbomen, omdat die voor Oegandezen heilig zijn. Door initiatieven met het oog op de herstelling van het ecosysteem te combineren met lokale noden en gebruiken, is de bevolking mee in het verhaal.”
“De acties van Join For Water zijn talrijk en divers. Om opnieuw naar voorbeelden uit de Oegandese dorpen te verwijzen: hygiënische toiletten moeten er vermijden dat uitwerpselen verzameld worden in een put in de grond en zo het grondwater besmetten, er wordt onderhandeld met de overheid om het afval op gezette tijden op te halen... Join For Water en hun partners hebben ook een pompsysteem geïnstalleerd dat het water uit de rivier naar de dieren pompt, zodat die niet langer aan de oever staan om te drinken. Er is ook een waterpompinstallatie voor de gemeenschap, waar inwoners met een chip drinkbaar water kunnen halen. In flower toilets worden uitwerpselen gescheiden opgevangen en na een hygiëniseringsproces gebruikt in de landbouw. Om maar te zeggen hoe succesvol vooruitstrevend en toekomstgericht werken is: vier jaar geleden werd in het dorp het eerste flower toilet geïnstalleerd, vandaag gebruikt de helft van het dorp er zo een. Zo kan ik nog even doorgaan. Ik ben maar acht dagen ter plaatse geweest, maar heb ontzettend veel gezien.”
Je legt heel sterk de nadruk op duurzaam samenwerken met de plaatselijke bevolking– duurzaam in de zin dat de bevolking blijvend impact voelt van de initiatieven van Join For Water, maar ook in de ecologische betekenis van het woord. Hoe belangrijk is duurzaamheid in je dagelijkse leven? Welke concrete acties neem je daarvoor?
“Ik heb een druk, onregelmatig leven en ben vaak van huis, maar ook on the go probeer ik mijn steentje bij te dragen. Alles wat bestaat, kunnen we hier in een wegwerpversie krijgen. Daar probeer ik van af te stappen. Ik gebruik metalen rietjes, heb altijd kampeerbestek bij en heb een mini-asbak op zak waarin ik sigarettenpeuken verzamel. Nu woon ik nog samen met een huisgenoot en is het soms compromissen sluiten, maar als ik in de toekomst alleen woon, wil ik nog meer initiatief nemen. Een regenwaterton, bijvoorbeeld, komt er sowieso. Als ik bedenk dat we met drinkbaar water ons toilet doorspoelen... Absurd, toch?”
Watervoetafdruk
Join For Water is ook in België bezig met het verkleinen van onze watervoetafdruk, want onze waterconsumptie zet elders de voorraden onder druk. Ben je zelf bezig met je waterverbruik?
“Sinds mijn bezoek aan Oeganda ben ik me nog meer bewust van de kostbaarheid van water, maar ook daarvoor lette ik al erg op. Ik douche maar drie minuten, drink alleen kraantjeswater, koop weinig jeans, vul mijn afwasmachine Tetris-gewijs zodat die niet te vaak moet draaien, doe altijd korte wasjes, probeer elk kledingstuk een tweede leven te geven... Wat we hier in België aan onze keukentafel doen, heeft invloed op de watervoorraden elders. Tot voor kort was dat een ver-van-ons-bedshow, maar na rampen als die in Wallonië vorige zomer beginnen onze ogen eindelijk open te gaan. Het is nú dat er iets moet gebeuren, of die overstromingen worden elk jaar ons deel. Jammer genoeg is het bewustzijn rond ons watergebruik nog veel te klein. Verandert er niks, dan worden we hier binnen de kortste keren geconfronteerd met situaties als die in Oeganda, waar de klimaatverandering nog veel harder voelbaar is dan bij ons.”
Zie je het als je plicht om je bekendheid ook voor andere dingen in te zetten dan je job alleen?
“Een plicht zou ik het niet noemen, ik ben vooral blij dat ik die rol kan opnemen. Via sociale media heb ik de reis gedocumenteerd als een soort dagboek. Waar Join For Water – terecht – heel doorgronde, soms wetenschappelijke inzichten deelt rond hun werking, heb ik het zo laagdrempelig mogelijk gehouden. Alleen zo kon ik een grote, diverse groep mensen aanspreken. Op die verhalen heb ik heel wat reacties gekregen. Het is fijn om mensen die anders nooit met het thema bezig zouden zijn, toch in te lichten over wat elders in de wereld gebeurt en wat de gevolgen daarvan zijn. Toen Join For Water bij me aanklopte, vroeg ik me af waarom ik hen niet al langer steunde. Dat ik een steentje kan bijdragen om hun werking breder bekend te maken, is fantastisch, maar maakt me vooral heel nederig.”
