“Hier zijn geen gesprekken, geen analyses, geen radiolawaai. Alleen open ruimte en plaats voor mezelf.” Jan laat zijn blik dwalen over het weidse landschap.
Hij is patiënt van Zorggroep Sint-Kamillus en komt zo vaak hij kan naar de stilteplek van campus Krijkelberg in Bierbeek. Natuur maakt hier deel uit van de therapie.
Zorggroep Sint-Kamillus begeleidt jaarlijks zo’n 900 patiënten die psychiatrische zorg nodig hebben. De hoofdcampus van Zorggroep Sint-Kamillus ligt in Bierbeek, op een boogscheut van Leuven, midden in het groen. En dat is geen toeval. “Wij helpen mensen met een psychische kwetsbaarheid”, zegt communicatiemedewerker Veerle De Bent. “Mensen die het moeilijk hebben. En als je het moeilijk hebt in je hoofd, dan doet het deugd om naar buiten te gaan. De natuur in. Al is dat maar voor een korte wandeling op ons eigen domein. Mensen verblijven hier enkele weken tot maanden, sommigen zelfs jaren. Dan is voldoende groen heel belangrijk.”
Daarom nam Sint-Kamillus in 2021 deel aan de vergroeningscampagne 'Natuur met zorg' van het Regionaal Landschap Dijleland. Er kwam een bloemenweide op de campus, de oude boomgaard werd in ere hersteld, en boven op de Krijkelberg richtte lokaal kunstenaar Ad Wouters een fraaie stilteplek in. Hij plaatste samen met patiënten en vrijwilligers achttien stenen sokkels in de grond, in de vorm van een hart. Het uitzicht over de streek en de skyline van Leuven is er prachtig.
“Een horizon”
Veerle: “Onze patiënten hebben er soms nood aan om even alleen te zijn of om in alle rust een gesprek te voeren met een begeleider. Hier kan dat in de stilte van het landschap en de natuur. Een heel andere ervaring dan een gesprek aan een bureau in een lokaal.”
Dat vindt ook Matthew, een patiënt die zich genesteld heeft op het bankje. “De stilteplek biedt me letterlijk en figuurlijk een horizon, een perspectief”, zegt hij. “Dat is voor mij belangrijk tijdens mijn opname.”
Verpozen, ruimte en stilte, dat is wat veel patiënten nodig hebben. Maar zelf de handen uit de mouwen steken is misschien nóg belangrijker. Dat wisten de Broeders van Liefde al toen ze in 1932 het centrum openden, want ze bouwden meteen ook een statige boerderij. Die is nog volop in gebruik. De patiënten telen er samen met atelierbegeleider Raf groenten en fruit op de velden, in de serres en in de boomgaard. De boerderijdieren zorgen voor meer dan wat afleiding. Patiënte Maai gaat graag op wandel met de ezels. “Tijdens het wandelen voel ik me diep begrepen”, zegt ze. “De dieren voelen je energie en je pijn. Ze aanvaarden dat.”
Vijftig lammetjes
De boerderij kreeg er net een heel pak vrolijke dieren bij. De schapen hebben gelammerd, goed voor liefst vijftig speelse lammetjes. Raf heeft er zijn handen mee vol, maar hij krijgt de hulp van de patiënten. “Ze helpen bij de dagelijkse verzorging, zoals het voederen en mesten. Tijdens de periode van het lammeren komen ze geregeld polshoogte nemen en als dat nodig is, helpen ze bij een moeilijke bevalling. Ze zorgen er ook voor dat de lammeren hun eerste biestmelk krijgen en helpen de navels te ontsmetten. Een ooi kan maar drie lammetjes zogen, dus als er een vierling wordt geboren, moet er eentje naar onze lammerenbar. Daar leren onze patiënten de lammetjes drinken van een kunstspeen.”
“De patiënten nemen de zorg voor de dieren op, op een moment in hun leven dat ze zelf erg afhankelijk zijn van anderen. Dat geeft een enorme boost aan hun zelfvertrouwen. Dieren kijken zonder vooroordelen. Wat je hen geeft, krijg je driedubbel terug.”
“De patiënten nemen de zorg voor de dieren op, op een moment in hun leven dat ze zelf erg afhankelijk zijn van anderen. Dat geeft een enorme boost aan hun zelfvertrouwen”
Het werk is ook een vorm van arbeidszorg. “Want werken geeft structuur en verantwoordelijkheidszin”, weet Veerle. “Zo is het boerderijwerk ook een stap naar een leven buiten de hulpverlening, terug naar de samenleving. De groenten vinden hun weg naar de buurtbewoners, lokale handelaars en restaurants. Aan het onthaal van onze campus staat er ook een boerderijkraampje dat elke week wordt gevuld. Meestal met groentjes, soms ook met kleurige bloemen of kamerplanten. Altijd vers van ’t veld. Als ik nog niet weet wat ik ’s avonds zal maken om te eten, snuister ik tussen het aanbod van de dag. Paprika’s, tomaten, prei, courgetten, pompoen … Keuze genoeg.”
Volkstuinen
Aan de rand van Heverleebos legde stad Leuven zopas 48 volkstuintjes aan, op een terrein van het Psychiatrisch Verzorgingstehuis (PVT) Salvenbos van Sint-Kamillus. Hier wonen patiënten met een langdurige gestabiliseerde psychiatrische kwetsbaarheid. De volkstuintjes zijn voor hen meer dan een bezigheid. “De tuintjes zijn er niet alleen voor onze patiënten, ook buurtbewoners en andere Leuvenaars kunnen intekenen. Eerst organiseert vzw VELT nog een opleiding voor de kersverse volkstuinders, zodat ze met kennis van zaken ecologisch tuinieren. Het is fijn voor de bewoners om eens andere mensen te ontmoeten dan hun eigen familieleden. Hopelijk wordt het een vruchtbare samenwerking.”
De Nationale Boomgaardstichting legde ook een fruitboomgaard aan achter het tuintjescomplex. Sint-Kamillus droomt alvast van een feestelijk zomer-oogstfeest, samen met de bewoners en de buurt!
