Een intelligent systeem dat een kledingstuk scant, catalogeert, prijst én online te koop aanbiedt. Een scanner die de textielsamenstelling in een wip bepaalt. Een herstelstation waarmee je een rits in een kwart van de tijd vervangt. In de Kringwinkel van morgen gaat het er hoogtechnologisch aan toe. “We anticiperen op de gamechanger die op ons afkomt”, zegt algemeen directeur Hans Tops van Kringwinkel Antwerpen, met zeshonderd medewerkers en twaalf winkels een van de grootste Kringloopcentra van Vlaanderen.
Er heerst een grote bedrijvigheid in de sorteerhal voor textiel van Kringwinkel Antwerpen in Merksem. Doelgroepmedewerkers onderwerpen elk ingezameld kledingstuk aan een inspectie. Is het winter- of zomerkledij? Man, vrouw of uniseks? Verkoopbaar? Herstelbaar? In een oogopslag moeten ze veel beslissingen maken. Nu nog, maar de sorteerlijn van morgen ziet er allicht heel anders uit.
Zelflerend systeem
In het project ‘Kringwinkel als digitaal platform’ laat Kringwinkel Antwerpen een beeldherkenningssysteem proefdraaien. Met een vleugje artificiële intelligentie erbij wordt het een zelflerend systeem dat in de toekomst de beoordeling van de kledingstukken voor zich neemt. Concreet: een kledingstuk wordt uitgespreid, een camera detecteert en intelligente software classificeert. Hoe meer kleding er aan het systeem wordt ‘gevoed’, hoe meer patronen het systeem herkent en hoe correcter de analyse. Hoe meer andere kringwinkels en bedrijven het systeem gebruiken, hoe slimmer het wordt. De mogelijkheden zijn veel groter dan alleen een efficiënt sorteringsproces.
“Het digitaliseren en classificeren zorgt er ook voor dat je de kleding op een heel kostenefficiënte manier online zichtbaar kan maken. Zo weet je als consument straks welke kledij er in je favoriete kringwinkel hangt en kunnen we de kleding ook online te koop aanbieden”, zegt directeur Innovatie Frank Dingemans. “Wij krijgen een duidelijker beeld van wat wel en wat niet verkoopt. Als we het systeem ook met die informatie voeden, kan het aansturen welke kledij nog de moeite is om te herstellen. Ook op vlak van prijszetting is er winst te maken. Vroeger slaagden we er nog in om elk kledingstuk individueel te prijzen, dat lukt vandaag niet meer door een gebrek aan tijd en handen. Maar als het beeldherkenningssysteem er in slaagt om de waarde te bepalen, kan je veel gerichter werken en verkopen.”
Brandweerpakken
Met het beeldherkenningssysteem scoort Kringwinkel Antwerpen hoog in de 9R-strategie van circulariteit dat de vzw als leidraad hanteert. Die strategie gaat van laag naar hoog: refuse, rethink, reduce, reuse, repair, refurbish, remanufacture, repurpose, recycle en recover. Soms valt kledij niet meer te redden en is recyclage een mogelijke volgende stap. Ook als dat kledij is waarvoor dat niet evident is. In een hoek van de sorteerhal staat een werkstation voor de ontmanteling van brandweerpakken. Het initiatief past in het Europese project CISUTAC, CircularandSustainableTextilesandClothing. “De kleding is niet meer bruikbaar, maar de textielvezels nog wel. Al is dat bij brandweerpakken een technische uitdaging om die te recupereren. De brandwerende vezels hebben best een hoge marktwaarde.”
“Binnen CISUTAC proberen we straks ook een herstelstation voor ritsen uit. Iemand die bekwaam is, doet er minstens veertig minuten over om een rits te vervangen. Met de hulp van sonische technologie die de rits afsnijdt en meteen het snijvlak dichtschroeit, kunnen we veel sneller werken. In amper tien minuten tijd kunnen we de rits vervangen.”
Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid
Zo is Kringwinkel Antwerpen in nog veel meer projecten betrokken, vaak met steun van Europa en VLAIO. Zoals het living lab Herstel Eerst, Labs on Fibre, CEO, Infinitex en PLASTICE waarbij een scanner de vezelsamenstelling van kleding analyseert. Het is een heel bewuste keuze van de directie om volop in te zetten op technologie, innovatie en zelfs AI. “Anticiperen op de grote veranderingen die op ons af komen”, zegt algemeen directeur Hans Tops. Hij doelt vooral op de Europese regels rond de Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid (UPV), waarbij producenten de verantwoordelijkheid krijgen voor wat er met hun producten ook na de verkoop gebeurt. Ondernemingen moeten daarover tegen 2027 rapporteren via de duurzaamheidsrapportage (CSRD, of Corporate Sustainability Reporting Directive).
“We willen technologie inzetten voor de gamechanger die op ons afkomt” - Hans Tops
“De JBC’s, FilouandFriends en andere merken van deze wereld zijn aan het nadenken over en experimenteren met het opzetten van een tweedehandskanaal. Dus zou je als Kringwinkel kunnen droogvallen op termijn”, schetst Frank Dingemans. “Maar als we op een efficiënte manier dat werk voor hen overnemen, kunnen Kringwinkels een belangrijke speler worden in die hele keten. Eentje die zich niet alleen louter tot de consument richt, maar ook B2B-diensten aanbiedt.”
Algemeen directeur Hans Tops: “We willen technologie inzetten voor de gamechanger die op ons afkomt. Europa heeft nog maar recent beslist dat de implementatie van de UPV-richtlijnen voor textielproducten, zodra ze zijn afgeklopt, wordt teruggebracht van dertig naar achttien maanden. Dat is als het ware morgen. Er biedt zich een heel nieuw en breder speelveld aan. Wij anticiperen daarop, zonder onze sociale tewerkstellingsrol daarbij uit het oog te verliezen.”
Jobs naar ieders talent
Kringwinkel Antwerpen heeft een contingent van 265 doelgroepmedewerkers en nog eens 150 artikel 60’ers te vullen. “Het is vandaag de eerste keer dat we moeite hebben om dat contingent in te vullen”, zegt Hans Tops. “Er komen wel mensen op onze vacatures af, maar het niveau wordt steeds lager. Vaak ontbreken basisvaardigheden zoals op tijd op het werk komen, of het melden als je ziek bent.”
“Terwijl kledij sorteren best wel een moeilijke job is”, vult Frank Dingemans aan. “Stel je voor, je komt als Iraanse vluchteling in ons land en je wordt al snel ingezet aan een sorteerlijn, om er textiel te sorteren dat de gemiddelde Antwerpenaar nog wel tof zou vinden. Niet eenvoudig. En dan heb ik het nog niet over de prijszetting, het herstellen van kleding en zo meer. Maar als wij erin slagen om een andere sorteerlijn te bouwen waarbij de technologie en artificiële intelligentie helpen om goede beslissingen te nemen, dan wordt het werk afgelijnd en gemakkelijker. Het creëert ook nieuwe jobs. Een webwinkel heeft tekst nodig en een computer kan al eens vastlopen. Er zullen altijd jobs zijn naar ieders vaardigheden.”
Hans Tops: “Vlaanderen telt bovendien een half miljoen langdurig zieken, dat betekent veel verloren talent. Onze sector kan een rol spelen om hen opnieuw aan de slag te krijgen. Wij werken volgens het principe van de Donuteconomie van Kate Raworth, een economisch model met een sociaal fundament en een ecologisch plafond die de economie begrenzen. Technologie zal niet het mirakel zijn dat daarvoor zorgt, maar wel een middel.”
Samen kunnen we de B2B-markt met één stem benaderen
Kringwinkel Antwerpen heeft een eigen innovatiecel, een innovatiefunnel en daaraan gekoppelde stuurgroep innovatie. Want nieuwe technologieën brengen nieuwe uitdagingen mee. Welke projecten zijn de moeite om in mee te stappen? Wat met de intellectuele eigendom van data, kennis en gegevens die uit projecten voortkomen? Is er een databeleid?
“We delen onze intellectuele eigendom graag met de sector en iedereen die dezelfde deontologie en strategie heeft als de onze” - Frank Dingemans
“Ondernemers die de data van een technologisch project als hun eigendom zien, bedanken we vriendelijk voor de moeite”, stelt Frank. “Als wij meewerken, willen we ons aandeel in de data. En we delen onze intellectuele eigendom graag met de sector en iedereen die dezelfde deontologie en strategie heeft als de onze. Maar het is nog een zoektocht en we hebben ook nog niet het volledige antwoord, hoe je daarmee omgaat. We werken samen met het VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek) die daarover nadenkt.”
“We zijn geen proeftuin voor iedereen met een innovatief idee”, zegt Hans. “We beslissen vanuit onze eigen visie en met wat wij vanuit onze ervaring nodig achten voor de sorteerlijn van de toekomst. We doen dat trouwens niet alleen. Een goed jaar geleden hebben we de coöperatieve Reloved opgericht waarbij intussen negentien Kringwinkels uit Vlaanderen zijn aangesloten. Samen kunnen we de B2B-markt met één stem benaderen en ook ons schaalvoordeel laten spreken.”
Frank: “Het is een beetje absurd om alle verschillende Kringwinkelcentra apart te laten investeren in dure systemen, bijvoorbeeld om bepaalde vezels uit te sorteren. Dan investeren we beter samen één keer om dat deeltje van de textielstroom op één plek samen te brengen. Zo groot is Vlaanderen nu ook weer niet.”
Uit het Verso-memorandum
Verso vraagt in haar memorandum dat de overheid de innovatieve rol van sociale ondernemingen erkent en gebruikt. Dat houdt in: gelijkwaardige representatie in communicatie rond ondernemen & innoveren én gelijkwaardige rechtszekere toegang tot ondersteuning.
