Een gezondheidscrisis, een belangrijke inkomstenbron die wegvalt, een project dat opgedoekt wordt... jouw organisatie kan op verschillende manieren in woelig vaarwater terechtkomen. Maar hoe hou je - individueel en als team - het hoofd boven water in zo’n precaire situatie? Wel, door veerkracht te tonen.
Veerkracht is het vermogen om mee te deinen op de constante golven van verandering. De vaardigheid om tegenslagen te overwinnen en om te buigen in groeikansen.
Als je erin gelooft dat je van nature veerkrachtig bent, blijf je na een val niet liggen. Je klautert recht en je gaat weer door. ‘Veerkracht’ helpt je tegenslagen te overwinnen, crisisbestendig te blijven en bij te leren.
Toegegeven: dat is allemaal gemakkelijker gezegd dan gedaan. Om daarbij de juiste richting aan te houden, ontwikkelde Ilfaro een kompas. Ze vatten het samen in het ABCD van veerkracht: Aanvaarding, Betekenis geven, Connectie en Doen.
Teams besmetten met veerkracht
Alles wat aandacht krijgt, groeit. Ga daarom bewust op zoek naar constructieve antwoorden, waarmee je vooruitgang boekt. Domineren gevoelens als stress, verlies of angst? Focus je dan op de positieve, humoristische of hoopgevende signalen tijdens de crisis. Want constant praten over negatieve gevoelens schept een donkere realiteit. En die angsten triggeren een vlucht- of vechtmodus. Schuif ze liever opzij en bevrijd je vermogen om creatieve oplossingen te bedenken.
Het coronavirus was minuscuul maar superbesmettelijk. Sinds de pandemie en andere crisissen zagen we veel fenomenen ‘viraal’ gaan. Er is uitsluiting, verlies en verdriet, maar ook solidariteit, creativiteit en humor. Die dubbele reacties zijn belangrijk.
Een teambegeleiding is daarom best gebaseerd op hoopvolle gesprekken. Uit die vragen volgen vaak concrete voorbeelden. Als een teamlid vertelt hoe hij de moeilijke werkomstandigheden in het woonzorgcentrum aanpakte, werkt die getuigenis over veerkracht ‘besmettelijk’ voor collega’s.
De weerbaarheid van de mens is opmerkelijk. Die overtuiging wordt bevestigd door wetenschappelijk onderzoek: bij een grote tegenslag staat twee derde van de groep relatief snel opnieuw recht - amper een derde blijft in de touwen hangen (Zolli, A. and Healy, A. M. (2012), Resilience: Why things bounce back, London, Headline Publishing Group).
Het ABCD-kompas
In een crisissituatie is dromen over de toekomst duizend keer constructiever dan het gewicht van een doemscenario blijven torsen. Maar hoe breng je die theorie in de praktijk? Het ABCD-kompas - Attitude, Betekenis geven, Connectie en Doen - houdt jouw teamleden op koers.
A. Attitude
De eerste stap naar veerkracht is aanvaarden dat je de realiteit niet kan veranderen. Wil je de crisissituatie omarmen als katalysator voor verandering? Zoek dan het antwoord op enkele pertinente vragen:
- Wat hebben we vandaag te accepteren?
- Wat is de realiteit waar we ‘ja’ tegen zeggen?
- Wat is er wel nog allemaal mogelijk?
- Wat heeft ieder van ons nodig om deze tijd op de beste manier door te brengen?
- Wat is het beste dat we nu kunnen doen, onder de gegeven omstandigheden?
- Waar zijn we - ondanks alles - toch dankbaar voor?
B. Betekenis
De tweede stap? Je richten op de toekomst en durven fantaseren. Want door vooruit te kijken, doemen alternatieven op aan de horizon. Als je vervolgens bepaalt wat er nu van belang is om die droom te realiseren, dan krijgt een crisis een waardevolle betekenis:
- Waar zetten we op dit moment op in?
- Wat is nu belangrijk?
- Hoe kunnen we nu het meest betekenisvol zijn voor elkaar, voor cliënten, voor de maatschappij?
- Welke nieuwe opportuniteiten dienen zich al aan?
- Wat willen we na de crisis vasthouden en versterken?
C. Connectie
Veerkracht tonen doe je niet in je eentje, maar in verbinding met anderen. Via sociale contacten vinden mensen de kracht en de hulp om dichter bij hun doel te komen. Vragen die dit denken stimuleren, zijn bijvoorbeeld:
- Hoe zorgen we nu goed voor onszelf?
- Welke talenten worden zichtbaar?
- Hoe kunnen we elkaar maximaal ondersteunen en vooruithelpen?
- Hoe zien we anderen bijdragen en hoe laten we hen weten dat we hun bijdrage waarderen?
D. Doen
We hebben elkaar dus nodig om verder te komen, maar ook om te doen... Met oplossingsgerichte vragen leg je het initiatief bij de groep, zonder goedbedoelde adviezen of richtlijnen op te dringen:
- Hoe willen we ons profileren in deze bijzondere tijden, zodat we er echt toe doen?
- Wat gaan we blijven doen? En waar gaan we mee stoppen?
- Welk verschil zal dat maken? Voor onszelf, cliënten en de samenleving?
- Welke stappen kunnen we nu al zetten?
- Welke vaardigheden kunnen we beter ontwikkelen?
Organisaties die daadkracht tonen, ontdekken hun veerkracht en komen gesterkt uit een moeilijke situatie. Veranderingstrajecten of crisissituaties zijn de ideale kweekvijvers voor veerkracht.
