Zumbales volgen met je collega’s tijdens de werkuren. Onder het waakzaam oog van een kok leren hoe je quinoa en bulgur in een lekkere, gezonde maaltijd verwerkt. Samen met collega’s van verschillende diensten het programma van Weight Watchers volgen. Het kan in het woonzorgcentrum Betlehem in Herent. Een werkgroep nam de stijging van het ziekteverzuim onder de loep; al snel verschoof de focus naar gezondheidsbeleid. Katleen Nackers, directeur bewonerszorg, vertelt hoe dat parcours verliep.
Waarom was er nood aan een werkgroep ziekteverzuim?
Het percentage ziekteverzuim lag bij ons niet hoger dan elders in de sector, maar we hadden het gevoel dat er steeds meer personeelsleden met langdurig ziekteverlof waren. Ondanks de hulpmiddelen bij het heffen en tillen van bewoners steeg het aantal schouder-, rug- en knieblessures. Toen we wat dieper gingen graven, bleken fysieke letsels niet de enige reden van ziekteverzuim te zijn. Het was heel vaak een combinatie met andere factoren zoals stress, spanning en werkdruk. Kortom, we voelden een dalende veerkracht bij onze medewerkers.
We stelden een multidisciplinaire werkgroep samen met dertig medewerkers uit verschillende afdelingen, waaronder diensthoofden, paramedici, zorgkundigen, verpleegkundigen, zorgcoördinator, onderhoudsmedewerkers en keukenmedewerkers. Zij gingen na welke factoren voor het stijgende ziekteverzuim zorgden.
Na verloop van tijd maakte de werkgroep een ommezwaai?
In het begin zochten we vooral naar een oplossing voor het ziekteverzuim, maar tijdens onze zoektocht kwamen we tot een aantal bevindingen waardoor de insteek van de werkgroep veranderde. We stelden vast dat de individuele gezondheid van de werknemer belangrijk was voor de werkhouding. In plaats van te zoeken naar oplossingen voor het ziekteverzuim, verschoof de klemtoon. Hoe kunnen we de veerkracht van onze werknemers verhogen? Hoe kunnen we het groepsgevoel vergroten? Hoe kunnen we de werkomstandigheden in een team verbeteren en hoe geven we de medewerkers de kans om elkaar te ondersteunen?
Het was een nieuwe en constructieve kijk. Vanaf dat moment hadden we het niet meer over de aanpak van ziekteverzuim. We trokken het breder open en timmerden aan een gezondheidsbeleid. Hoe kunnen we als woonzorgcentrum mee zorg dragen voor de gezondheid en veerkracht van onze medewerkers?
Hoe pakken jullie dat concreet aan?
Er zijn veel factoren die ervoor zorgen dat je je als werknemer goed voelt in je vel. Vanuit de organisatie namen we de regeling van de shiften en onderbroken diensten onder de loep. We bekeken hoe we die beter konden afstemmen op de noden van de werknemers. Ook de regels van ‘het gezond rooster’ brachten we opnieuw onder de aandacht. Daarnaast kreeg elk team de verantwoordelijkheid over hun verlofplanning. De werknemers regelen dat onderling per afdeling, uiteraard met oog voor continuïteit op de dienst en de zorg voor de bewoners. Het is een systeem dat goed werkt. Iedereen is tevreden met de vrijheid die ze krijgen.
Welke initiatieven zetten jullie nog op poten om de veerkracht van werknemers te verbeteren?
Veerkracht is iets heel individueels. De ene persoon kan tijdens het fietstochtje van het werk naar huis helemaal uitwaaien, opladen en zo de knop omdraaien. Maar iemand anders kan evengoed alle zorgen, twijfels en wrijvingen van de dag meenemen en zit tot diep in de avond te piekeren in de zetel. Toen de werkgroep de verschillende afdelingen consulteerde, kwamen er heel wat voorstellen. Eentje waarmee we aan de slag gingen, was het feit dat de medewerkers weinig tijd vonden om te sporten, gezond te eten en te koken.
Gezonde voeding werd een van de pijlers van ons gezondheidsbeleid. Toen we ons aanbod op het vlak van eten en drank bekeken, bleek dat er ruimte was voor verbetering. De automaten werden aangevuld met gezonde snacks en dranken. We vulden de kaart in de cafetaria aan met gezonde snacks en desserts zoals fruit en yoghurt. In samenwerking met Sodexo staat er nu dagelijks één mindful gerecht op het menu, een gezonde en uitgebalanceerde maaltijd. Daarnaast voorzien we binnenkort op elke afdeling gearomatiseerd water als gezond alternatief voor suikerrijke frisdranken.
Om een gezonde levensstijl te bereiken, is het belangrijk om zowel thuis als op het werk gezond te eten. Vanuit dat idee ontstonden onze kookworkshops. Om de twee weken kookt een groep medewerkers samen met een kok verschillende gezonde gerechten. Uiteraard wordt het resultaat ook samen opgegeten.
Begin dit jaar organiseerden we voor het eerst een reeks Weight Watchers. Een groep van 25 mensen volgt het traject van dertien weken met wekelijkse bijeenkomsten. Een schot in de roos, want de groep zat in geen tijd vol. Het is een heel diverse groep met werknemers vanuit verschillende afdelingen, heel leuk om te zien. En je merkt dat ze elkaar onderling motiveren om op hun eten te letten en punten te tellen.
Hoe passen jullie het sporten in op de werkvloer?
Veel werknemers willen graag meer sporten, maar kregen dat niet ingepland of hadden daarvoor financieel niet de ruimte. We spraken het fitnesscentrum ‘Fit for you’ aan om les te geven in het woonzorgcentrum. Wekelijks kunnen medewerkers een uur sporten tijdens hun shift. Dat gaat van bodyshape tot zumba. De deelnemers vullen dat zelf met het fitnesscentrum in. Als ze eens willen proeven van pilates, dan is dat geen probleem. Zo werd de yoga na enkele lessen vervangen omdat het net iets te rustig was. Actieve sportlessen waar je goed van zweet, deden meer deugd. Die sportlessen zijn – net zoals de kooklessen en Weight Watchers – volledig gratis voor onze medewerkers.
We stimuleren ook de sociale activiteiten en acties voor het goede doel. Zo doen we jaarlijks met enkele teams mee aan de Vaartchallenge. Dat is een evenement op de vaart in Wijgmaal waar groepen van zes personen een traject van zo’n twee kilometer moeten afleggen met onderweg verschillende water- en landproeven. Dat zorgt altijd voor veel animo en verbondenheid onder de collega’s. Iets wat nog wekenlang na het evenement voelbaar is op de werkvloer.
Merk je door al die initiatieven een verandering in de cijfers van ziekteverzuim?
Het is nog te vroeg om echt een verandering in cijfers te zien. In juni, wanneer het project een jaar loopt, zullen we daar een beter zicht op hebben. Maar mijn ellebooggevoel zegt wel dat het werkt. Dat merk je vooral aan het ‘grijsverzuim’. Dat is het ziekteverzuim waarbij de legitimiteit van de ziekmelding twijfelachtig is. Vaak is de aanleiding wel legitiem, bijvoorbeeld een verkoudheid of griep, maar de duur van het verzuim niet. De medewerker blijft langer thuis dan medisch gezien nodig is. Die groep is naar mijn aanvoelen echt verminderd.
Hoe reageerden de medewerkers op al die voorstellen?
De eerste reacties waren terughoudend. Er was reclame nodig. We deelden foldertjes uit, spraken mensen persoonlijk aan. Maar – en dat is het frappante – eenmaal ze hadden deelgenomen, zijn de medewerkers altijd enthousiast en motiveren ze op hun beurt andere collega’s om mee te gaan sporten of te koken.
Merken de bewoners van het woonzorgcentrum daar veel van?
Al de initiatieven zorgen voor tevreden werknemers die goed in hun vel zitten. En dat sijpelt automatisch door in de zorg voor de bewoners. Als je veerkrachtig bent, heb je meer draagkracht. Dat weerspiegelt zich in het contact met de bewoners. Mensen zijn geduldiger en vrolijker in contact en omgang.
De initiatieven zoals de kookworkshops en de sportsessies zijn enkel voor de werknemers. Maar de bewoners en de bezoekers kunnen uiteraard ook kiezen voor de gezonde snacks, maaltijden en desserts die we in de cafetaria aanbieden. Alhoewel ik toch het gevoel heb dat veel bewoners hun stukje taart bij de koffie niet snel zullen verruilen voor een potje yoghurt. Geef ze maar eens ongelijk.
Tekst: Kim Marlier • Beeld: Jan Locus (Zorgwijzer, maart 2019)
Wil je binnen jouw organisatie ook aan de slag? Lees dan zeker ook eens het artikel 'Maak werk van een gezondheidsbeleid'.
