Waar mensen samenleven, samen spelen of samenwerken gaan we over elkaars grenzen. Ook als professional kom je dus in aanraking met grensoverschrijdend gedrag. Soms is dat gedrag seksueel. Maar wanneer is iets over de grens? Hoe ga je daarmee om? Hoe reageer je en hoe praat je erover met alle betrokkenen? Om dat proces te ondersteunen ontwikkelde Sensoa een vlaggensysteem.
Hoe werkt het Sensoa Vlaggensysteem?
De methodiek gebruikt 6 objectieve criteria waaraan je seksueel gedrag toetst. Op basis van je inschatting, ken je daarna een vlag toe aan het gedrag. Een groene vlag voor gezond gedrag, een gele, rode of zwarte vlag voor grensoverschrijdend gedrag. Aan de hand van concrete casussen ontdek je waar het verschil precies zit. Je leert ook reageren op een pedagogische manier.
Wat mag er wel nog?
Seksualiteit is een belangrijk deel van het leven. Het Sensoa Vlaggensysteem wil gezond seksueel gedrag daarom net stimuleren én grensoverschrijdend gedrag helpen voorkomen. Gezond gedrag kan mits respect voor de integriteit van mensen. Daarom is er ook een groene vlag voor situaties die perfect passen binnen de seksuele ontwikkeling en seksuele rechten van alle betrokkenen.
Een voorbeeld: Een collega maakt een ‘grapje’ tegen twee lesbische collega’s over hun geaardheid: ”Je weet niet wat je mist, meisjes!”. De vrouwen kunnen hier niet mee lachen. Mopjes maken kan, maar hier voel je aan dat dit over de grens is. Is dat zo en in welke mate? Laten we het aftoetsen aan de zes criteria:
- Toestemming: Hebben alle betrokkenen hun toestemming gegeven? Dat kan expliciet (bv. verbaal) of impliciet (bv. door terug te flirten).
- Niet oké
- Vrijwilligheid: Is er een vrijwillige situatie zonder druk, dwang of chantage?
- Oké
- Gelijkwaardigheid: Zijn alle betrokkenen aan elkaar gewaagd? Is er geen groot verschil in autoriteit, macht, (werk-) ervaring en intelligentie?
- Oké
- Context : Gebeurt het gedrag in een context die maatschappelijk aanvaard is? Is de privacy van alle betrokkenen gerespecteerd?
- Niet helemaal oké
- Gepast voor het ontwikkelings- en functioneringsniveau: Kent de persoon de algemeen geldende sociale regels? Worden de algemeen geldende sociale regels gerespecteerd?
- Niet helemaal oké
- Impact: Heeft het gedrag geen schadelijke gevolgen voor de betrokkenen? Schade kan zowel fysiek (bv. wondjes) als psychisch zijn (bv. schaamte).
- Niet oké
Op basis hiervan krijgt deze casus een gele vlag voor licht grensoverschrijdend gedrag. Bij een gele vlag raden we aan om een aantal stappen te nemen: bespreek, bevraag en begrens het gedrag, en werk eventueel aan nazorg en herstel. Het Sensoa Vlaggensysteem geeft voor al die stappen verdere tips en ondersteuning.
Een duidelijke meerwaarde
Seksueel grensoverschrijdend gedrag kan moeilijke en emotionele situaties veroorzaken. Objectieve criteria helpen je om op zo’n moment toch rustig en genuanceerd te blijven. Het Vlaggensysteem biedt ook een gemeenschappelijke taal. Dat maakt het makkelijker om te praten over seks. Open communicatie werkt ook preventief: het creëert een cultuur waarin je vooraf, voor een incident gebeurt, over principes en afspraken kan praten. De reactiewijzer van het Vlaggensysteem helpt je als zorgverlener gepast te reageren naar alle betrokkenen na een incident. Het Sensoa Vlaggensysteem helpt ook een reactiebeleid uit te werken binnen je organisatie.
Gratis online beschikbaar
Op hun vernieuwde website vind je onder meer:
- Meer uitleg over de criteria, vlaggen, reactiewijzer en andere aspecten van het Vlaggensysteem
- Een database met allerhande veelvoorkomende situaties van seksueel (grensoverschrijdend) gedrag ingeschat volgens de criteria
- Handige werkvormen en methodes om met je team of cliënten aan de slag te gaan
- Een gids vol tips en tricks die je kan helpen om het Vlaggensysteem uit te rollen op maat van jouw organisatie
- Een link naar een gloednieuwe gratis online cursus over de methodiek, waarbij je de theorie zelfstandig doorloopt, op je eigen tempo, waar en wanneer je maar wil.
Neem een kijkje op www.vlaggensysteem.be voor meer informatie.
