Al heeft 62% van de ondernemingen werknemers met financiële problemen, werkgevers hebben niet altijd in de gaten dat hun medewerkers in een armoedespiraal zijn terechtgekomen, door bijvoorbeeld een echtscheiding. Toch zijn er signalen genoeg: vaak te laat komen, ziekteverlet, geen lunch mee…
“Met een audit en actieplan helpen we ondernemingen bewuster te worden en structurele maatregelen te nemen”, zegt Heidi Degerickx, algemeen coördinator bij het Netwerk tegen Armoede. “Werkgevers moeten beseffen dat ze niet enkel een economische rol hebben in de samenleving.”
Vormingsmedewerker Cindy Van Geldorp is als ervaringsdeskundige het levende bewijs hoe een stabiele job – "en hard knokken” – kansen biedt om uit de armoede te raken. Als jongste kind van een alleenstaande moeder groeide Cindy op in armoede. “Ik werd erom gepest op school. Op mijn 18de besloot ik geld te gaan verdienen voor ons. Hoe naïef. Zonder diploma sukkelde ik van de ene interimjob in het andere flexbaantje, tot ik via de jongerenwerking van de vzw Recht-Op een opleiding en een vaste job bij de stad Antwerpen kreeg, weliswaar als straatveger. Ik kreeg steeds meer zelfvertrouwen en later belandde ik na een opdracht als ervaringsdeskundige in de Karel de Grote Hogeschool bij het Netwerk tegen Armoede, waar ik nu mijn droomjob doe.”
Cindy’s ervaring met slecht betaalde tijdelijke baantjes leert dat zelfs het hebben van werk geen garantie is om uit de armoede te raken. Heidi Degerickx: “Werk beschermt en biedt de beste kans om te ontsnappen aan armoede, maar werknemers in armoede zijn heel bang om in de kijker te lopen en zo hun job op de helling te zetten. Ze doen uit schaamte de grootste moeite hun armoede weg te steken, ook al is het onvermijdelijk dat ze zich sociaal verwijderen van hun collega’s, wat hun positie verzwakt. Met onze consultancy – in vaak heel grote ondernemingen – leren we werkgevers dat soort signalen te herkennen, zodat ze begrip krijgen voor hun werknemers, die met hun absenteïsme net veel onbegrip opwekken.”
Werkende armen
Op de website van het Netwerk tegen Armoede vinden werkgevers een ‘signalenkaart’, die een eerste indicatie geeft in welke mate het bedrijf inclusief is voor mensen in armoede en advies welkom is. “De motivatie bij bedrijven om te werken aan hun sociaal imago groeit alleszins.”
"Naar schatting 3,8% van alle werkenden zijn ‘werkende armen’. Dat lijkt niet zo veel, maar bij kortgeschoolden en mensen met een migratieachtergrond is dat al 12%. Werk is dus ook niet zaligmakend.”
Biedt de huidige schaarste op de arbeidsmarkt geen opportuniteit voor kortgeschoolde mensen in armoede om aan werk en uit de armoede te raken? Heidi is sceptisch: “De Belgische arbeidsmarkt blijft moeilijk toegankelijk als je niet hooggeschoold bent. Jobs worden ook steeds flexibeler en minder duurzaam. Kijk naar de interimjob: dat is allang geen opstap meer naar een vaste job. Het blijft voor mensen in armoede moeilijk een stabiele job te vinden.”
De aanpak van het Netwerk tegen Armoede in bedrijven is vooral structureel, niet op specifieke werknemers gericht. “Het gaat niet om het inzamelen van kleren onder het personeel.” “We willen die compassie niet”, komt Cindy tussen. “Werkgevers moeten proactief signalen geven ermee bezig te zijn”, zegt Heidi. “En dat kan al met een goed onthaalbeleid, bijvoorbeeld door te laten weten wanneer precies het loon gestort wordt – heel belangrijk voor mensen met schuldaflossingen – of wat de mogelijkheden zijn als er een probleem is met de kinderen.” “Het was voor mij heel bevrijdend dat ik hier ’s ochtends vroeg kon komen werken om ’s middags mijn zoontje van school te kunnen halen”, getuigt Cindy. “Een HR-beleid dat wat bewuster is voor armoede, betekent voor zowel onderneming als alle werknemers een win-win.”
Stereotypen
“Toch blijft het stigma”, zegt Heidi, “terwijl mensen in armoede vaak de meest loyale werknemers zijn als ze kansen krijgen en zelf in hun capaciteiten geloven.” Cindy: “Mensen in armoede zijn dom? Ik zie net getalenteerde mensen openbloeien in de 57 armoedeverenigingen die wij vertegenwoordigen. Ze kunnen niet met geld omgaan? Als er iemand elke cent twee keer omdraait… Ze zijn lui? Nee, ze wíllen net werken, maar bepaalde verwachtingen rond werkervaring of rijbewijzen zijn niet realistisch en kelderen je kansen. En dan is er ook nog de administratieve rompslomp bij de vele jobtransities of het gebrek aan een sociaal netwerk. Wat kan de werkgever doen? Een open houding doet al veel. Zie ons als mens, niet als arme. Achtergronden doen er niet toe. Ga in dialoog.”
Ook naar het beleid formuleert het Netwerk tegen Armoede gelijkaardige aanbevelingen: “Zet de stereotypen van je af”, zegt Heidi. “Een verplichte gemeenschapsdienst voor steuntrekkers? Stop met die framing. Als mensen niet werken, zijn daar veelal goede redenen voor: gebrek aan opleiding, ziekte, beperkingen, kinderen met noden, slechte behuizing... Daarnaast pleiten we voor een integrale begeleiding bij het activeren van mensen in armoede. Ze bestoken met vacatures heeft geen zin. Help hen met de combinatie werk-huishouden, of met het woon-werkverkeer.”
Het Netwerk tegen Armoede richt zich met zijn bedrijfsaanbod vooral op grote profit-bedrijven waar veel kortgeschoolden werken, zoals poetsbedrijven of de retail, en lokale besturen. Social-profitondernemingen zitten daar niet tussen, hoewel hier net kansengroepen aan het werk gezet worden – en dus ook mensen met groot armoederisico. Heidi: “Zij hebben misschien meer knowhow rond armoede in huis, maar hebben daarom nog niet alle tools om ermee om te gaan of hanteren nog geen structureel armoedebeleid.” Cindy: “Het is niet omdat het een sociale onderneming is dat ze mee zijn in armoedebestrijding.” “Het idee ‘wij zijn toch al sociaal’ kan net een aantal blinde vlekken opleveren”, besluit Heidi.
Mensen in armoede succesvol tewerkstellen in je organisatie
Ook vanuit Verso zetten we in op inclusieve werkvloeren. Ontdek ons aanbod
