Met haar werkprogramma voor 2021 wil de Europese Commissie er onder andere voor zorgen dat de huidige gezondheids- en economische crisis niet uitmondt in een sociale crisis. Daarom zal ze een ambitieus actieplan voorstellen om de Europese pijler van de sociale rechten volledig uit te voeren en ervoor te zorgen dat niemand achterblijft bij het herstel van Europa.
De Commissie organiseerde daarom een bevraging bij het ruime publiek om voorstellen te doen voor dit actieplan. Ook Verso leverde, in samenwerking met haar federaties en vleva, input op deze bevraging.
Europese diversiteit vraagt maatwerk
Allereerst zijn de verschillen tussen de lidstaten groot. Het is dus belangrijk om te zorgen voor maatwerk op niveau van de regio’s. Dit betekent dat Europese initiatieven flexibel genoeg moeten zijn zodat men rekening kan houden met de specifieke situatie van een land of regio.
Daarnaast vereist het actieplan een goede opvolging met transparante rapportering en betrokkenheid van de stakeholders. De actieve betrokkenheid van middenveld en stakeholders is cruciaal bij de uitvoering van het actieplan en niet enkel met de Europese koepels. Ook op nationaal en regionaal niveau moeten de stakeholders betrokken worden. Een concretisering van de Europese Pijler in het Europese semester met duidelijke doelstellingen en sociale en ecologische indicatoren, ook op het niveau van de deelstaten, zal de lidstaten aanmoedigen om er werk van te maken, en maakt het ook concreter om de vooruitgang op te volgen.
Concreet pleiten we ook voor een significante verhoging van deminimis-drempel, die rekening houdt met de grootte van de organisaties. Alleszins voor de zorg- en welzijnssectoren en de sociale economie. De staatssteunregels maken het immers niet altijd makkelijk voor sociale ondernemingen, die toch de spil zijn bij het uitvoeren van een sociaal beleid, om hun werking uit te bouwen.
Naast deze algemene aandachtspunten brachten we ook nog een aantal specifieke bezorgdheden in die betrekking hebben op de 20 beginselen van de Europese Pijler:
- De EU moet volop inzetten op digitalisering en projectsubsidies voor het ontwikkelen van opleidingen om de toegang tot de arbeidsmarkt en opleidingen voor iedereen te verzekeren. Sociale ondernemingen zijn daarbij een belangrijke partner die niet over het hoofd gezien mag worden.
- We kijken ook uit naar de Europese richtlijnen om de tewerkstellingsinitiatieven voor personen met een handicap te ondersteunen. Het komt er op aan om de lidstaten te stimuleren om de richtlijnen rond een aangepaste werkomgeving na te leven. De Commissie kan bijvoorbeeld meer middelen vrijmaken om ‘aangepaste werkomgevingen’ en ‘aangepaste werkposten/hulpmiddelen’ te helpen realiseren. We kijken daarom uit naar de Europese ‘Disability Strategy’, die aangekondigd werd in het werkprogramma voor 2021.
- We pleiten ook voor de invoering van een minimumloon in alle landen van de EU. Het recente initiatief van de EU hieromtrent is hoopvol. Een goede handhaving en toezicht op de lidstaten zal echter cruciaal zijn. Een transparante monitoring, onder meer in het sociale scorebord en het Europees Semester, is essentieel.
Sociale bescherming en inclusie
Zowel op Europees als op nationaal niveau worden te weinig maatregelen genomen om de armoede echt aan te pakken. Bijna 22% van de Europese bevolking loopt het risico op armoede of sociale uitsluiting. Ook in België bedraagt dit cijfer maar liefst 20%. Het verminderen van de armoede en de daaraan gelinkte gezondheidskloof is een topprioriteit. Zeker gezien de impact van het coronavirus op onze samenleving, moeten zowel Europa als België hier werk van maken. Het herstel waaraan Europa en België werken, mag niet enkel van economische aard zijn. De sociale bescherming en inclusie verbeteren wordt cruciaal in de komende jaren. We vragen dat er Europese wetgeving komt rond werkloosheidsuitkeringen, minimuminkomen en inkomen voor ouderen en pensioenen. Het zijn belangrijke instrumenten die mensen behoeden voor de armoedeval.
De Europese Pijler moet leiden tot het verbeteren van het welzijn van alle Europese burgers en daar valt uiteraard ook een goede gezondheid onder. Zowel op Europees als op nationaal niveau kan er meer gedaan worden om de toegang tot gezondheidszorg te garanderen en te waken over de betaalbaarheid voor de gebruiker.
Tot slot heeft de EU een belangrijke rol bij het coördineren van de respons op grensoverschrijdende gezondheidsrisico’s, zoals Covid-19. Investeringen zijn nodig om de veerkracht van onze gezondheidssystemen te versterken en de gezondheidsongelijkheden weg te werken. Het programma EU4Health moet daarom de nodige middelen krijgen om deze ambities waar te maken.
