De VDAB speelt een cruciale rol om de instroom te verzekeren van voldoende medewerkers in zorg en welzijn. Topman Wim Adriaens wijst op het belang van het samenspel met de sector.
“Mijn kernboodschap is: besteed veel aandacht aan de loopbaanpaden van de medewerkers. Als zorg en welzijn voldoende structurele doorstroom creëren binnen de organisaties, ontstaan er tezelfdertijd kansen voor mensen om ‘onderaan’ de ladder in te stappen. Daar kunnen wij het verschil maken.”
Het model van de aantrekkende schouw, zo noemt Wim Adriaens, gedelegeerd bestuurder van VDAB, dat systeem. “Als mensen doorstromen in een organisatie, krijgen we onderaan de ruimte waar starters kunnen aanpikken. Dat is de aantrekkende schouw, en daar ligt de focus van VDAB: we helpen mensen met interesse in de zorg om een succesvolle start te maken. Waarna ze kunnen doorgroeien.”
Dat die interesse in de sector bestaat, tonen de cijfers glashelder aan. Om uit dat potentieel maximaal resultaat te halen, is een doordacht beleid nodig. “Als een vacature is ingevuld, is het werk niet af”, zegt Adriaens. “Het is een noodzaak dat werkgevers perspectief bieden, zodat werknemers zien hoe ze zich binnen de organisatie kunnen ontwikkelen. Zeker voor de zorg is dat een belangrijk verhaal, omdat je daar te maken hebt met een grote en structurele krapte door de dubbele vergrijzing: personeel gaat met pensioen, plus er is meer nood aan zorg vanuit de samenleving.”
Instroom dankzij doorstroom
Adriaens wijst op een opvallende discrepantie: “Het afgelopen jaar ontvingen we meer dan 8000 vacatures voor verpleegkundigen, maar er zijn slechts 535 werkzoekenden die dat als topdoel hebben opgegeven. Tegelijkertijd zijn er 1800 werkzoekenden met beroepsaspiratie ‘verzorgende’. Daartussen zitten potentiële verpleegkundigen. We hebben bijna 5000 mensen die polyvalent medewerker in de zorg willen worden. Dat zijn dan weer mensen die de stap zouden kunnen zetten naar zorgkundige. Zie je waarom je die schouw moet aantrekken? Door doorstroom te creëren, maken we meer kans om instroom te creëren. We moeten er dus in slagen om het potentieel van die mensen maximaal aan te spreken. Zo kunnen we stapsgewijs de knelpuntvacatures verpleegkundige opvullen. Vandaar het belang om een toekomstscenario uit te tekenen dat gebaseerd is op loopbaanpaden.”
De eerste stap
Om zoveel mogelijk mensen warm te maken om een goed geïnformeerde stap te zetten richting zorg, organiseert VDAB veel opleidingen. Het belang daarvan zal trouwens nog toenemen in het kader van de afspraken die gemaakt worden in het intersectoraal akkoord voor de social profit (VIA6). Adriaens: “Om ervoor te zorgen dat mensen kunnen starten in de zorg- en welzijnssector, geven we meer dan 7000 opleidingen per jaar. Aandachtspunt nummer één: wij willen dat mensen de eerste stap kunnen zetten, dat ze aanpikken bij de sector. Volgende stap is dat ze hun verdere loopbaanpad kunnen vormgeven. Daarvoor bestaan Vlaamse opleidingsincentives zoals het opleidingsverlof. Ook vanuit de sector zelf zijn er initiatieven, denk aan Vorming Hogerop of Project 3030.”
VDAB heeft ook een belangrijke rol te spelen om de zij-instroom te vergroten. “Dat doen we door mensen maximaal te informeren en te sensibiliseren rond de mogelijkheden binnen de sector”, zegt Adriaens. “We doen dat met inleefstages, met communicatiecampagnes, met filmpjes waarin mensen uit het beroep getuigen over zowel de voor- als de nadelen van hun job, want we willen een realistisch beeld schetsen om de juiste verwachtingen te creëren.”
Lage drempel, weinig uitval
“Bij de screening van kandidaten nemen we zoveel mogelijk drempels weg door de klemtoon te leggen op kerncompetenties: kunnen ze samenwerken? Zijn ze flexibel? Ligt een zorgende taak in hun aard? Met die elementen gaan we aan de slag om ze goed te oriënteren en te begeleiden naar de zorgsector.” Die screening is een evenwichtsoefening. “We leggen de instapdrempel niet te hoog om mensen met potentieel maar zonder vereiste voorkennis niet a priori uit te sluiten. Toch moeten we ervoor zorgen dat ze intrinsiek gemotiveerd zijn en er en cours de route zo weinig mogelijk uitvallen.”
Het verhinderen van uitval geldt ook voor het latere beroepsleven: “Werkbaar werk blijft een aandachtspunt.”
De keerzijde van een harde, intense periode
Het positieve effect van de uiterst negatieve coronacrisis, is dat het imago en de maatschappelijke relevantie van de zorg een boost heeft gekregen. “Het aantal inschrijvingen voor de opleidingen aan de hogeschool en in het volwassenenonderwijs neemt een hoge vlucht”, zegt Adriaens. En ook het initiatief helpindezorg.be kreeg een positieve respons. “Al moet ik erbij zeggen dat het aanbod groter was dan de vraag. Ondanks de acute nood waarvan sprake, waren er slechts 500 meldingen van werkgevers. Knelpunt is zoals ik eerder aanhaalde toen ik het had over de schouw die we moeten aantrekken: er is vooral nood aan direct inschakelbaar, gekwalificeerd personeel. In die zin bevestigt helpindezorg.be dat er een acute nood is en we volop moeten inzetten om het potentieel dat er is maximaal te benutten.”